( بخش دوم - قسمت دوم ) 

حق الناس چقدر مهم است؟  

  اگر شما داريد نماز مى خوانيد مى‏گوييد «إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَ إِيَّاكَ نَسْتَعينُ اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقيمَ» فاتحه/6-5 طرف آمد گفت: حق مرا بده اگر جدى اصرار كرد كه حق من را بده و شما سر نماز پول جيبت نبود، اسلام مى‏گويد: نمازت را بشكن برو حق مردم را بده، برگرد دومرتبه بگو الله اكبر نماز را بايد شكست تا آدم حق مردم را بدهد. بعضى‏ها مى‏گويند قرض مى‏كنيم كى ما را زندان مى‏كند؟ ! بعضى‏ها هستند مى‏گويند قرض كن وقتى زندانت كردند، مرد و رفيق هايت جمع مى‏شوند تو را بيرون مى‏آورند فرمود: «مَنِ اسْتَدَانَ دَيْناً فَلَمْ يَنْوِ قَضَاهُ كَانَ بِمَنْزِلَةِ السَّارِقِ»(كافى، ج‏5، ص‏99) كسى كه قرض مى‏كند از اول بنا دارد ندهد،

 مى‏گويد: حالا بگو دويست سكه مهريه، كى مى‏دهد؟ حالا كه ما نمى‏خواهيم بدهيم. از اول مى‏گويد: ما نمى‏خواهيم بدهيم. حالا بگذار براى اين كه عروس بگيريم. بنويسند. كسى كه زير بار قرض برود و از اول بنا دارد اختلاس كند و بربايد «كَانَ بِمَنْزِلَةِ السَّارِقِ» اين دزد است. حتى اگر بنا دارد پول حرام بدهد، مى‏گويد: غسل مى‏كند اگر از پول حرام به حمامى بدهد، غسلش چگونه است؟ رساله ببينيد. اگر كسى دارد بدهد، طفره مى‏رود، خوب، پول ندارى چرا نسيه معامله مى‏كنى؟ اگر دارد بدهد ولى كش برود يك جورى چك را امضا مى‏كند كه يك نقطه‏اش كم باشد و برود و يك بار ديگر برگردد. يك جورى كه به جمعه برسد اصلاً يك جورى برنامه ريزى مى‏كند كه يك چرخ ديگر بخورد. حديث داريم هر شبى كه اين آقا مى‏خوابد خداوند گناه دزد پاى او مى‏نويسد.

 دارى بدهى؟ چرا حق الناس را كش مى‏روى؟ ! يك خوشمزه بخوانم. امام يك نفر را در مكه ديد، پرسيد: چه عجب! گفت: والله آمديم مكه بمانيم عبادت كنيم. ضمناً يك كسى هم از ما طلبكار است. امام فرمود: برو قرضت را بده نمى‏خواهد در مكه بمانى! در ده خودت باشى، قرضت را بدهى ثوابش بيش‏تر از كسى است كه مال مردم را خورده و آمده‏اى طواف كنى. خيال نكن كه هر عبادتى ثواب دارد. جنازه‏اى را آوردند خدمت پيغمبر. گفتند: براى ايشان نماز بخوانيد. پيغمبر تا خواست نماز بخواند فرمود: آيا ايشان بدهكار است؟ گفتند: بله. گفت: بنده بر ايشان نماز نمى‏خوانم. اول بدهى او را بدهيد تا بعد من نماز بخوانم. گفتند: آقا نماز بخوان. فرمود: خير نمى‏خوانم. به جنازه ى بدهكار نماز نخواند.

 البته نمى‏خواهم بگويم هر كس بدهكار است به جنازه ى او نماز نخوانيد. مثل اين كه حضرت مى‏دانسته كه اگر اين جنازه دفن بشود ورثه فرار خواهند كرد. حضرت استشمام كرده است كه اين يك وارث هايى دارد كه بخور و بدو هستند. گفته نه! آخر گاهى آدم بايد ريش گرو بگذارد. اين طورى است. فرمود: تا بدهى ايشان را ندهيد من نماز نمى‏خوانم. پيغمبر هم با جمعيت ايستاده است بالاخره قرض را دادند. منتها حق الناس، حالا اين كه ما گفتيم حالا نگوييدآقاى قرائتى تو هم امشب عوض اين كه كمك بدهكارها، بدبخت بكنى رفتى طرفدار سرمايه دارها شدى! كه هى يا الله بده، خوب، ندارم بدهم. خوب، ندارى بدهى بسم الله آيه ى قرآن براى ندارم. هركس ندارد اين آيه قرآن را مى‏خواند اين هم به نفع مستضعفين!

 ما د رخدمت آية الله خامنه‏اى رفته بوديم آفريقا از يكى از اين كشورها طلب داشتيم. ايشان فرمود: پول نفت‏ها را نمى‏دهيد فورى رئيس جمهور آن‏ها هم آيه بلد بود، اين آيه را بلد بود گفت: «وَ إِنْ كانَ ذُو عُسْرَةٍ فَنَظِرَةٌ إِلى‏ مَيْسَرَةٍ» بقره/280 يعنى اگر بدهكار ندارد، اگر در عسرت است يعنى ندارد كه بدهد «نَظِرَة» يعنى منتظر بشويد تا پول دار بشود. اگر ندارد صبر كن. منتها پشت سر اين آيه يك جمله ديگر هم هست. و بعد فرموده كه اگر ندارد به او ببخش. ايشان فرمود: خيلى خوب تا اين جايش را بخوان ولى خواهش جمله بعدش را ديگر نخوان، چون خود ايران هم ندارد. تا اين جايش بس است «وَ إِنْ كانَ ذُو عُسْرَةٍ فَنَظِرَةٌ إِلى‏ مَيْسَرَةٍ» خوب ايران صبر مى‏كند تا شما پول دار بشوى. اما خواهش مى‏كنم آيه بعدش را نخوانيد. اگر طرف ندارد بايد صبر كنيد خانه دارد! خوب داشته باشد. برود بفروشد! شما حق ندارى كسى را مجبور كنى.

 البته يك وقت بيش از‌شان اوست. مثلاً خانه ى ايشان باید يك خانه ى صد مترى باشد، خانه ى چهارصدمترى ساخته، خب، براى او زياد است. تلويزيون سياه و سفيد براى او كافى است، رفته تلويزيون رنگى خريده است. اين انگشتر دويست تومانى براى او بس است، رفته انگشتر سه هزار تومانى دست كرده است. آخر بعضى‏ها مى‏گويند امسال چيزى گير ما نيامد براى اين كه هر چه گيرمان آمد شب عيدى حساب كرديم ير به ير شد. خلاصه چيزى اضافه نيامد. آيا اضافه نيامد يعنى اين كه تو خوب كاسبى كردى؟ تو بايد شب عيد خمس بدهى چطور شد كه چيزى، مى‏گويد: آخر براى بچه هايم، بچه ى دو ساله را 5 ميليون به نامش كردى؟ آخر اين در‌شان او نيست. اين از ترس اين كه خمس ندهد، هر چه دارد به اسم زنش و مادر زنش و پسرش كرده است. يعنى يك جورى مالش را تقسيم مى‏كند كه شب عيد بگويد: نه من چيزى دستم نيست. ‌شان شما چقدر است؟ به بچه چقدر عيدى بايد داد؟ اين رقم بريز و بپاش مى‏كنى بعد مى‏گويى ما نداريم! اگر در شأنش خرج كند شما حق ندارى او را مجبور كنى. مى‏شود او را زندان كنيم و از او بگيريم.

 بسمه تعالى، نه! بدهكار را نمى‏شود. بله بدهكارى كه حقه باز است، او حسابش جداست.

حق الناس شوخى و جدى ندارد . 

در هر نمازى شما اگر مكانت غصبى باشد، لباست غصبى باشد، نماز باطل است. حالا با حق الناس بعضى شوخى مى‏كنند. خدا ما را بيامرزد از اين شوخى‏ها خودمان هم مى كرديم. طلبه كه بوديم گاهى آب گوشت يك طلبه ى ديگر را برمى داشتيم مى‏خورديم،

 مى‏شود به صورت شوخى يك چيزى را كش رفت؟ مى‏گويد: نه! حديثش را برايتان بخوانم «لَا يَأْخُذَنَّ أَحَدُكُمْ مَتَاعَ أَخِيهِ جَادّاً وَ لَا لَاعِباً مَنْ أَخَذَ عَصَا أَخِيهِ فَلْيَرُدَّهَا عَلَيْهِ»(مجموعةورام، ج‏1، ص‏11) نه جدى نه شوخى، شوخى هم نمى‏شود چون گاهى وقت‏ها يك كسى را براى اين كه يك خرده حال او را بگيرند يك چيزى از او برمى دارند. بالاخره حق الناس جدى و شوخى ندارد. گناه، گناه است. آخر بعضى آبروى يك کسى را مى‏ريزند، يك كسى را دست مى‏اندازند خرابش مى‏كنند، رسوا مى‏كنند، آبرويش كه رفت مى‏گويند ما با ايشان شوخى كرديم. بالاخره يا شوخى بود يا جدى طرف خراب شد. مثل اين كه من يك چيزى بزنم تو چشم شما، شما كور بشوى بعد بگويم طلا بود. حالا طلا بود يا ميخ، بالاخره من كور شدم.

 مسئله ى حق الناس شوخى و جدى ندارد. حق الناس پدرى و پسرى هم ندارد، مادر و دخترى هم ندارد. بايد از حالا دختر كوچولوها مواظب باشند. چادر خواهرشان را برندارند. البته اگر مى‏گويد: برندار. البته خواهرها هم بايد به قدرى رفيق باشند كه اصلاً تو و منى تو ايشان نباشد. آمد خدمت امام گفت: آقا يك مشت حزب اللهى درجه يك(بيست)، امام ديد خيلى دارد بى روغن سرخ مى‏كند، گفت: خيلى خوب هستيد؟ گفت: بله! ما همه يك مشت مسلمان يك دست. فرمود: به قدرى با هم خوب هستيد كه دست كنيد تو كيسه همديگر پول برداريد؟ گفت: نه بابا، گاو صندوق هفت قفله است. فرمود: نخير شما مسلمان،..

 هر وقت رسيد به جايى كه كليد خانه به هم بدهيد. الآن شما وارد بازار مى‏شوى يا خيابان، از اين خيابان تا آن خيابان چند نفر است كه اگر دو ميليون داشته باشى به او مى‏دهى و دلت تاپ تاپ نمى‏كند؟ چند نفر هستند كه آدم بدون چهار قل برود و با ايشان معامله كند؟ چهارقل مى‏خوانى باز كلاه سر آدم مى‏گذارند. به هر حال هر وقت رسيديم به جايى كه دست تو جيب هم كرديم، حساسيت نبود، امام فرمود: اين ملاك اين است كه شما مسلمان واقعى هسيد.  

 حق الناس: حديث داريم از رسول خدا (ص،) در باره ى حق الناس و عبادت. اگر كسى مال مردم را كش برود ( اين مال مردم است مال دولت خطرش بيش‏تر است) چون گفت: رئيس دزدها كيست؟ گفت: رئيس دزدها آن كسى است كه مال 50 ميليون را بدزدد. دزدى فرد از فرد را مى‏گويم. دزدى فرد از جامعه عقوبتش بيش‏تر است. نمى‏دانم كسى كه مى‏تواند امضا كند به آن آقا مى‏گويد: برو فردا بيا، جواب خدا را چه خواهد داد؟  

 بخصوص شهرهاى بزرگ كه رفتن تا يك اداره كلى زمان و مكان و بودجه و ترافيك مى‏برد. تا من خودم را به اين آقاى رئيس رساندم، ايشان هم مى‏تواند امضا كند. مى‏گويد: برو فردا بيا! اين‏ها همه حق الناس است. زمان شاه يك ساواكى، يك طلبه‏اى را خيلى كتك زد. از فضلا و علما بود. گفتم طلبه؟ معذرت مى‏خواهم، يكى از علما بود. مى‏گفت، گفتم: آقا شما به فكر قيامت خودت نيستى؟ آخر چرا من را مى‏زنى؟ گفت: آقا شاه به ما حقوق مى‏دهد كه براى شاه كار بكنيم، اگر به تو نزنم حقوقم حرام است. من به خاطر اين كه حقوقم حلال بشود بايد به تو بزنم.

 آدم غصه مى‏خورد كه ساواكى بزرگ‏ترين جنايت را مى‏كند تا حقوقش حلال بشود، آن وقت ما حزب اللهى بكنيم خيلى بد است. اميرالمؤمنين فرمود: گاهى وقت‏ها نگاه مى‏كنم مى‏بينم طرفدارهاى معاوبه سفت هستند، طرفدارهاى من شل هستند. حاضرم ده تا از شمابدهم يكى از آن‏ها را بگيرم، كه اين قدر قرص بود و وفادار و حيف است كه ما به اين مردم ن، . . . حالا قيامتش را برايتان مى‏گويم.

داريم كه اگر كسى حق الناس را ببرد، هيچ كار خيرى برايش ثبت نمى‏شود. كلى روزه مى‏گيرد، عبادت، دعاها، فلان چون حق الناس بر گردن توست ثبت نمى‏شود. حق الناس مانع مى‏شود. حق الناس باعث مى‏شود هيچ عبادتى قبول نشود و عبادت‏ها حبط بشود. حق الناس را خدا نمى‏بخشد. «وَ أَمَّا الظُّلْمُ الَّذِي لَا يُتْرَكُ فَظُلْمُ الْعِبَادِ بَعْضِهِمْ بَعْضاً»(نهج‏البلاغه، خطبه 176) حق الناس را خدا نمى‏بخشد. روايت زياد داريم. دعاى مظلوم مستجاب است؟ بله مگر اين كه خود اين مظلوم يك زمانى ظلم كرده باشد. آخرگاهى وقت‏ها مى‏گويند آقا ما خيلى يا الله مى‏گوييم چرا مستجاب نمى‏شود؟ چقدر ما گفتيم خدايا، اين ظالم را نابود كن. چرا نابود نشد؟ حديث داريم دعاى مظلوم مستجاب است قطعاً. اگر مظلومى آه كشيد ولى آه او نگرفت معلوم مى‏شود خود همين مظلوم يك زمانى به ديگرى همين نمونه ظلم كرده است. يعنى خود مظلوم يك زمانى يك سيلى بى خود زده است. حالا كه يك سيلى مى‏خورد مى‏گويد اميدوارم دستت خشك بشود. اى خدا اگر تو خدا هستى، دست اين را خشك كن. بعد هم مى‏گويد: ما هر چه نفرين كرديم، دستش خشك نشد. حديث داريم اگر نفرين مظلوم نگرفت، معلوم مى‏شود همين مظلوم يك زمانى خودش ظالم بوده است. مى‏گويند قرار بود  يك جنايت كارى را سنگ باران كنند. حضرت فرمود: هر كس مى‏خواهد به او سنگ بزند، خودش از اين دسته گل‏ها به آب نداده باشد. يك مرتبه همه سنگ‏ها را انداختند و رفتند. كسى ديگر توى ميدان نماند.  يك چيز ديگر هم برايتان بگويم. كه اين حديث، حديث تلخى است. انتقام خدا.

 روايت داريم: «مَنْ ظَلَمَ مَظْلِمَةً أُخِذَ بِهَا فِي نَفْسِهِ أَوْ فِي مَالِهِ أَوْ فِي وُلْدِهِ»(كافى، ج‏2، ص‏332) اگر كسى به گردنش حق الناس باشد، مال مردم و آبروى مردم را بدرد، لت و پار كند خدا انتقام مى‏گيرد، يا از خودش، يا از مالش، يا از بچه هايش. مى‏گويد: آقا حالا ما ظلم كرديم چكار به بچه‏ها دارد؟ گاهى جورى است كه سرايت مى‏كند و اين براى پيش‏گيرى خوب است. من اگر بدانم حق شما را چاپيدم، يك زمانى حق خودم يا حق بچه‏هايم، نسبت به مالم يا نسبت به جانم اين ظلم خواهد شد، اين خودش وسيله كنترل خوبى است و به هر حال گاهى ظلم به كسى اثر مى‏كند. من سنگ مى‏زنم ظلم از من است، اما پيشانى شما مى‏شكند. گاهى ظلم از كسى ديگر است، ولى دردش را كس ديگرى مى‏برد. مى‏گويد: به مردم ظلم نكن. اگر به مردم ظلم كنى، به تو ظلم مى‏شود. براى اين كه حق الناس حفظ بشود. قرآن مى‏فرمايد: اگر از شما بپرسند بزرگ‏ترين سوره‏هاى قرآن را مى‏گوييد بقره و بزرگ‏ترين آيه قرآن آيه‏اى است كه مى‏گويد: مواظب باشيد حق الناس از بين نرود «إِذا تَدايَنْتُمْ بِدَيْنٍ إِلى‏ أَجَلٍ مُسَمًّى فَاكْتُبُوهُ وَ لْيَكْتُبْ بَيْنَكُمْ كاتِبٌ بِالْعَدْلِ» بقره/282 يك آيه است در قرآن يك صفحه اندازه آن است. هيچ آيه‏اى يك صفحه نيست جز اين آيه، كه مى‏گويد: مواظب حق الناس باشيد. وام مى‏گيريد، چك و سفته رد و بدل كنيد، شاهد بگيريد. اگر طرف لال بود يك آدم امين بگويد. سفيه بود ولى او امضا كند.

 در رد و بدل‏ها شاهد بگيريد. ضامن بگيريد، گرو بگيريد. امضا بگيريد كه اين بزرگ‏ترين آيات قرآن آياتى است كه در باره ى تنظيم اسناد تجارتى است. نگوييد حالا دو تومان چيزى نيست مى‏گويد: «وَ لا تَسْئَمُوا أَنْ تَكْتُبُوهُ صَغيراً أَوْ كَبيراً إِلى‏ أَجَلِهِ» بقره/282 كم بود يا زياد، چك و سفته رد و بدل كنيد.

( ادامه دارد )

منبع : http://www.gharaati.ir/show.php?page=darsha&id=1397