گورخران رميده‏ از چنگال شیر  

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ

فَما لَهُمْ عَنِ التَّذْکِرَةِ مُعْرِضِينَ * کَأَنَّهُمْ حُمُرٌ مُسْتَنْفِرَةٌ  * فَرَّتْ مِنْ قَسْوَرَةٍ  *

به نام خداوند بخشنده بخشايشگر

چرا آنها از تذکر رويگردانند؟! * گويي گورخراني رميده ‏اند، * که از (مقابل) شيري فرار کرده ‏اند! *

( سورةُ المدثر  آیات 49 الی 51 )

تفسير نمونه

چرا آنها اينهمه از تذکر گريزانند؟

چنان از حق مي‏گريزند که گورخران از شير!

در ادامه‏ي بحثي که پيرامون سرنوشت مجرمان و دوزخيان در آيات قبل آمده بود در آيات مورد بحث وحشت اين گروه معاند و لجوج را از شنيدن سخن حق و هر گونه اندرز و نصيحت به روشنترين وجهي منعکس مي‏کند.

نخست مي‏گويد: «چرا آنها اينهمه از تذکر و يادآوري روي‏گردانند»؟ (فما لهم عن التذکرة معرضين(.

چرا از داروي شفابخش قرآن فرار مي‏کنند؟ چرا دست رد بر سينه‏ي طبيب دلسوز مي‏زنند؟ راستي جاي تعجب است.

گوئي آنها گورخراني هستند رميده.

«گوئي آنها گورخراني هستند رميده و فراري» (کانهم حمر مستنفرة(.

«حمر» جمع «حمار» به معني الاغ است، منتها در اينجا به قرينه فرار کردن از چنگال شير يا صياد منظور خر وحشي يا گورخر است و به تعبير ديگر اين کلمه مفهوم وسيعي دارد که وحشي و اهلي آن را شامل مي‏شود.

که از شير فرار کرده ‏اند!

که از شير (يا صياد) فرار کرده ‏اند» (فرت من قسورة(.

«قسورة» از ماده «قسر» (به معني قهر و غلبه) گرفته شده، و يکي از نامهاي «شير» است، و بعضي آن را به معني تيرانداز و يا صياد نيز تفسير کرده‏اند، ولي معني اول در اينجا مناسبتر به نظر مي‏رسد.

معروف است که «گورخر» وحشت عجيبي از «شير» دارد، حتي موقعي که صداي شير را مي‏شنود چنان وحشتي بر او مستولي مي‏شود که ديوانه‏وار به هر سو مي‏دود، مخصوصا هنگامي که شير به گروهي از آنها برسد چنان پراکنده مي‏شوند و به هر سو مي‏دوند که هر بيننده‏اي را غرق تعجب مي‏کند، اصولا اين حيوان به حکم وحشي بودن از همه چيز وحشت دارد تا چه رسد به دشمن خونخوارش شير.

به هر حال اين آيه تعبيري است بسيار رسا و گويا از وحشت و فرار مشرکان از آيات روح‏پرور قرآن، آنها را به گورخر تشبيه کرده که هم فاقد عقل و شعور است،و هم به علت وحشي بودن گريزان از همه چيز، در حالي که در برابر آنها چيزي جز تذکره (وسيله يادآوري و بيداري و هوشياري) قرار ندارد.

منبع  : تفسير نمونه ، اثر مرجع عالیقدر اسلام آیت الله مكارم شیرازى

در همین زمینه:

·    دریافت فایل صوتی تفسیر سورةُ المدثر   ( مفسر :  حجت الاسلام و المسلمین قرائتی )

·        دریافت ویدئو  ( تشبيهفرار مشرکان از آيات قرآن بهگورخران رميده‏ از چنگال شیر )