امتحان پادشاه به آن دو غلام كه نو خريده بود 

پادشاهى دو غلام ارزان خريد                       با يكى ز آن دو سخن گفت و شنيد

يافتش زيرك دل و شيرين جواب                     از لب شكر چه زايد شكر آب‏

آدمى مخفى است در زير زبان                     اين زبان پرده است بر درگاه جان‏

چون كه بادى پرده را در هم كشيد                سر صحن خانه شد بر ما پديد

كاندر آن خانه گهر يا گندم است                   گنج زر يا جمله مار و كژدم است‏

يا در او گنج است و مارى بر كران                   ز انكه نبود گنج زر بى‏پاسبان‏

بى‏تامل او سخن گفتى چنان                       كز پس پانصد تامل ديگران‏

گفتى اندر باطنش درياستى                        جمله دريا گوهر گوياستى‏

نور هر گوهر كز او تابان شدى                      حق و باطل را از او فرقان شدى‏

نور فرقان فرق كردى بهر ما                          ذره ذره حق و باطل را جدا

نور گوهر نور چشم ما شدى                        هم سؤال و هم جواب از ما بدى‏

چشم كژ كردى دو ديدى قرص ماه                چون سؤال است اين نظر در اشتباه‏

راست گردان چشم را در ماهتاب                  تا يكى بينى تو مه را نك جواب‏

فكرتت كه كژ مبين نيكو نگر                         هست آن فكرت شعاع آن گهر

هر جوابى كان ز گوش آيد به دل                   چشم گفت از من شنو آن را بهل‏

گوش دلاله ست و چشم اهل وصال              چشم صاحب حال و گوش اصحاب قال‏

در شنود گوش تبديل صفات                         در عيان ديدها تبديل ذات‏

ز آتش ار علمت يقين شد از سخن                پختگى جو در يقين منزل مكن‏

تا نسوزى نيست آن عين اليقين                   اين يقين خواهى در آتش در نشين‏

گوش چون نافذ بود ديده شود                       ور نه قل در گوش پيچيده شود

اين سخن پايان ندارد باز گرد                        تا كه شه با آن غلامانش چه كرد

منبع : دفتر دوم مثنوی معنوی