بسته شدن تقرير معنى حكايت به سبب ميل مستمع به استماع ظاهر صورت حكايت‏ 

كى گذارد آن كه رشك روشنى است             تا بگويم آن چه فرض و گفتنى است‏ 

بحر كف پيش آرد و سدى كند                      جر كند و ز بعد جر مدى كند

اين زمان بشنو چه مانع شد مگر                  مستمع را رفت دل جاى دگر

خاطرش شد سوى صوفى قنق                    اندر آن سودا فرو شد تا عنق‏

لازم آمد باز رفتن زين مقال                          سوى آن افسانه بهر وصف حال‏

صوفى آن صورت مپندار اى عزيز                    همچو طفلان تا كى از جوز و مويز

جسم ما جوز و مويز است اى پسر               گر تو مردى زين دو چيز اندر گذر

ور تو اندر نگذرى اكرام حق                          بگذراند مر ترا از نه طبق‏

بشنو اكنون صورت افسانه را                       ليك هين از كه جدا كن دانه را

حلقه‏ى آن صوفيان مستفيد                        چون كه در وجد و طرب آخر رسيد

خوان بياوردند بهر ميهمان                           از بهيمه ياد آورد آن زمان‏

گفت خادم را كه در آخر برو                         راست كن بهر بهيمه كاه و جو

گفت لا حول اين چه افزون گفتن است          از قديم اين كارها كار من است‏

گفت تر كن آن جوش را از نخست                كان خر پير است و دندانهاش سست‏

گفت لاحول اين چه مى‏گويى مها                از من آموزند اين ترتيبها

گفت پالانش فرو نه پيش پيش                    داروى منبل بنه بر پشت ريش‏

گفت لاحول آخر اى حكمت گزار                   جنس تو مهمانم آمد صد هزار

جمله راضى رفته‏اند از پيش ما                     هست مهمان جان ما و خويش ما

گفت آبش ده و ليكن شير گرم                     گفت لاحول از توام بگرفت شرم‏

گفت اندر جو تو كمتر كاه كن                        گفت لاحول اين سخن كوتاه كن‏

گفت جايش را بروب از سنگ و پشك             ور بود تر ريز بر وى خاك خشك‏

گفت لاحول اى پدر لاحول كن                       با رسول اهل كمتر گو سخن‏

گفت بستان شانه پشت خر بخار                  گفت لاحول اى پدر شرمى بدار

خادم اين گفت و ميان را بست چست            گفت رفتم كاه و جو آرم نخست‏

رفت و از آخر نكرد او هيچ ياد                        خواب خرگوشى بدان صوفى بداد

رفت خادم جانب اوباش چند                         كرد بر اندرز صوفى ريش‏خند

صوفى از ره مانده بود و شد دراز                    خوابها مى‏ديد با چشم فراز

كان خرش در چنگ گرگى مانده بود                پاره‏ها از پشت و رانش مى‏ربود

گفت لاحول اين چه ماليخولياست                 اى عجب آن خادم مشفق كجاست‏

باز مى‏ديد آن خرش در راه رو                        گه به چاهى مى‏فتاد و گه به گو

گونه‏گون مى‏ديد ناخوش واقعه                      فاتحه مى‏خواند او و القارعه‏

گفت چاره چيست ياران جسته‏اند                 رفته‏اند و جمله درها بسته‏اند

باز مى‏گفت اى عجب آن خادمك                    نه كه با ما گشت هم نان و نمك‏

من نكردم با وى الا لطف و لين                      او چرا با من كند بر عكس كين‏

هر عداوت را سبب بايد سند                         ور نه جنسيت وفا تلقين كند

باز مى‏گفت آدم با لطف وجود                      كى بر آن ابليس جورى كرده بود

آدمى مر مار و كژدم را چه كرد                     كاو همى‏خواهد مر او را مرگ و درد

گرگ را خود خاصيت بدريدن است                  اين حسد در خلق آخر روشن است‏

باز مى‏گفت اين گمان بد خطاست                 بر برادر اين چنين ظنم چراست‏

باز گفتى حزم سوء الظن تست                    هر كه بد ظن نيست كى ماند درست‏

صوفى اندر وسوسه و آن خر چنان                كه چنين بادا جز اى دشمنان‏

آن خر مسكين ميان خاك و سنگ                 كژ شده پالان دريده پالهنگ‏

خسته از ره جمله‏ى شب بى‏علف                گاه در جان كندن و گه در تلف‏

خر همه شب ذكر مى‏كرد اى اله                  جو رها كردم كم از يك مشت كاه‏

با زبان حال مى‏گفت اى شيوخ                     رحمتى كه سوختم زين خام شوخ‏

آن چه آن خر ديد از رنج و عذاب                     مرغ خاكى بيند اندر سيل آب‏

بس به پهلو گشت آن شب تا سحر                آن خر بى‏چاره از جوع البقر

روز شد خادم بيامد بامداد                             زود پالان جست بر پشتش نهاد

خر فروشانه دو سه زخمش بزد                     كرد با خر آن چه ز آن سگ مى‏سزد

خر جهنده گشت از تيزى نيش                       كو زبان تا خر بگويد حال خويش‏

منبع : دفتر دوم مثنوی معنوی