|
رساله استفتائات بيت المال وحقّ الناس
( قسمت ششم )
افتادن در چاله هاى حفر شده در معابر
1246. اگر در برخى خيابان ها اداره گاز يا فاضلاب حفر چاه يا كانال كنند و فردى ناآگاه هنگام شب در آن بيافتد و آسيب ببيند يا تلف شود، ضامن كيست؟ اگر مالكى در زمين بدون ديوار چنين كارى كند، چه وجهى خواهد داشت؟
ج. اگر اقدامات لازم براى پيشگيرى از وقوع حوادث صورت نگرفته، آن اداره مقصّر در مأموريت ضامن است كه به حسب ظاهر در اين جا اقوى از مباشر است، و در رابطه با حفر چاه در زمين شخصى، اگر طورى بوده كه ورود در زمين عدوانى حساب مى شده و عبور از آن متعارف نبوده است، مالك زمين ضامن نيست.
فروش برگه هاى ارمغان بهزيستى
1247. شخصى برگه هاى مسابقه ارمغان بهزيستى را مى فروخته و براى هريكى ده تومان مى گرفته وچند ميليون قيمت آن ها بوده كه 70 هزار تومان سهم خودش شده، حكم مسأله چيست؟
ج. بر فرض حرمت فروختن برگه ها، بايد پول آن ها را به صاحبانش برگرداند و اگر آن ها را نمى شناسد، بايد با اذن حاكم شرع صدقه بدهد.
جبران خسارت خريدار
1248. اگر فروشنده به هر نحوى سر خريدار را كلاه بگذارد و براى جبران خسارت يا اشتباه خود خريدار را پيدا نكند، تكليف فروشنده چيست؟
ج. موارد مختلف مى شود و آن چه را اطمينان به رضايت او ندارد احتياطا از طرف او صدقه بدهد.
گم كردن كتاب امانتى
1249. در ايام كودكى كتابى از كتابخانه امانت گرفته ام و آن را گم كردم و الآن نمى دانم كجاست، چه كنم؟
ج. بايد مثل آن را به كتاب خانه برگردانيد.
تقاص اموال مصادر شده
1250. اگر در جايى قسمتى از اموال يك شخص به ناحق مصادره شد، آيا او مى تواند تقاص نمايد؟
ج. اگر هيچ راهى براى رسيدن به مالش ندارد، تقاص از اموال ضامن جايز است.
گرفتن دستمزد از پدر
1251. چند سال براى پدرم كار كرده ام، ولى پدرم حق مرا نمى دهد، آيا حق دارم با دعوا و اجبار حقّم را از پدرم بگيرم؟
ج. حق مطالبه ى حق را از پدر داريد، ولى احترام لازم پدر هم رعايت شود.
برداشتن پول از پدر و پدربزرگ
1252. قبل از بلوغ از پدر و پدر بزرگم پول برداشته ام، حال پشيمانم و آن ها نيز مرده اند، چه كار كنم؟
ج. بايد به ورثه برگردانيد يا تمام ورثه را راضى كنيد، هر چند وقتى مال را بر مى گردانيد، لازم نيست توضيح دهيد و ماجرا را به آن ها اطلاع دهيد.
پيدا كردن و بزرگ كردن گوسفند
1253. گوسفندى پيدا كرده ام و حدود دو سال از اين واقعه مى گذرد و اصلاً اعلان نكرده ام، حكم اين گوسفند و برّه هايش و مخارج آن چيست؟
ج. حكم مال غصبى را دارد و منافع و برّه هايش هم مال صاحب گوسفند است و لازم است از هم اكنون تا يك سال اعلان كنيد و اگر صاحب آن پيدا نشد، احتياطا به حاكم شرع مراجعه كنيد، اين حكم در صورتى است كه در صحرا در همان ابتدا كه پيدا كرديد، احتمال مى داديد به زودى و به آسانى صاحبش معلوم شود وگرنه گرفتن به نيّت تملّك در برابر عوض جايز بوده و در اين صورت ضامن عوض گوسفند براى مالك هستيد و بقيه از آن شما است.
صدقه دادن طلاى پيدا شده
1254. وظيفه ام نسبت به قطعه طلايى كه در زمان كودكى از دوستم برداشتم و بعد آن را صدقه دادم چيست؟
ج. بايد مثل يا قيمت آن را به دوستتان برگردانيد.
چيدن ميوه هايى كه از ديوار باغ بيرون است
1255. چيدن ميوه هايى كه از ديوار باغ بيرون است، چه حكمى دارد؟
ج. به مسأله ى 1644 رساله، رجوع شود.
استفاده از پول پيدا شده
1256. آيا انسان با پولى كه پيدا كرده، مى تواند براى كتابخانه اى كتاب بخرد؟
ج. اگر از موارد تملّك نيست، نمى تواند.
حق مؤلف كتاب در چاپ و نشر
1257. اگر كتابى به شدت مورد نياز باشد و نسخه آن در بازار يافت نشود، آيا چاپ و نشر آن بدون اجازه مؤلف يا ناشر ضمان آور است؟ فتوكپى از روى آن آيا حكم نشر بدون اذن را دارد؟ و اگر نويسنده يا ناشر آن كافر باشند چه طور؟
ج. چاپ و نشر آن جايز نيست و فتوكپى كلّ كتاب هم، اگر باعث ضرر رساندن به مؤلف يا ناشر باشد، جايز نيست. در مورد كافرى كه مال او شرعا احترام ندارد، خلاف احتياط است با احتمال ترتّب لوازم داراى مفسده.
پيدا كردن ساعت
1258. ساعتى را پيدا كردم و چند نوبت نيز آن را اعلان نموده و صاحبش پيدا نشد، حالا تكليف من چيست؟
ج. اگر تا يك سال اعلان كرد و صاحب مال پيدا نشد، مى تواند از طرف صاحبش صدقه بدهد يا به عنوان امانت براى صاحبش نزد خود نگهدارى كند، يا به حاكم شرع بدهد يا براى خود بردارد و قصد كند كه اگر صاحبش پيدا شد، عوض آن را به او بدهد.
دزديدن ميوه از باغ
1259. سال ها قبل مقدارى ميوه از چند قطعه زمين و باغ دزديده ام، راه خروج از ذمه آن ها چيست؟
ج. بايد صاحبانش را راضى كنيد يا به گونه اى كه نفهمند پولش را به آن ها برسانيد و اگر به هيچ وجه دسترسى نداريد، از طرف آن ها صدقه بدهيد.
برداشتن كفش ديگرى به جاى كفش خود
1260. در حرم امام كفش مرا بردند، بنده از روى ناچارى كفشى شبيه به كفش خودم ـ كه كهنه تر بود ـ برداشتم، حكم اين مسأله چه مى شود.
ج. اگر شاهد حال بر رضايت صاحب كفش نباشد، ضامن هستيد.
نحوه ى حلاليّت طلبيدن
1261. در كودكى مقدارى پول از شخصى برداشتم، الآن خجالت مى كشم به او بگويم، چه كنم؟
ج. به هر صورت شده، بايد آن را به او برگردانيد و لازم نيست توضيح دهيد.
تشخيص مال مشتبه
1262. چگونه مى توانيم مال مشتبه را تشخيص بدهيم؟
ج. موارد آن مختلف است.
تاوان
1263. تاوان يعنى چه؟ در اسلام چه حكمى دارد؟
ج. تاوان يعنى جبران خسارتى كه وارد شده و گرفتن آن براى كسى كه خسارت بر او وارد شده و در مواردى كه ضمان شرعى ثابت است، جايز است.
تخلّى در ملك شخصى ديگران
1264. تخلّى در املاك شخصى ديگران، بدون اطلاع از رضايت صاحب آن، چه حكمى دارد؟ و آيا اين عمل موجب ضمان است؟ در صورت فشار و اضطرار چه طور؟
ج. اختيارا جايز نيست و مطلقا موجب ضمان هم هست.
نحوه رضايت از ديگران
1265. آيا در استفاده از اموال ديگران رضايت زبانى شرط است يا به صرف احتمال رضايت، مى توان در آن مال تصرف كرد؟
ج. با صِرف احتمال بدون ـ اطمينان ـ ، نمى توان در آن تصرّف كرد.
استفاده بى رويه از آب دانشگاه
1266. من دانشجو هستم و از بيت المال استفاده مى كنم، مى خواستم بدانم، اگر من بر اثر وسواس، آب زيادى بريزم، چگونه مى توانم خسارت آن را بپردازم؟
ج. بايد خسارات را به همان مركز برگردانيد، يعنى پول اضافه بر متعارف را پرداخت كنيد.
استفاده شخصى از تلفن دولتى
1267. بعضى از دانشجويانى كه در بعضى از قسمت هاى دانشگاه مشغول به كار مى باشند، از تلفن دانشگاه استفاده شخصى مى كنند، آيا اين كار جايز است؟
ج. اگر خلاف مقررات آن جا است، ضامن است.
استفاده از اموال بيت المال
1268. برداشت از اموال بيت المال ـ به قصد بازگرداندن آن ها ـ چه حكمى دارد؟
ج. جايز نيست.
1269. پولى از بيت المال نزد من است، آيا در موقع نياز شخصى، مى توانم از آن پول بردارم و بعدا برگردانم؟
ج. خير، نمى توانيد.
استفاده از وسايل اسقاطى ادارات
1270. استفاده از وسايل اسقاطى ادارات ـ كه بعضا دور ريخته مى شوند ـ چه حكمى دارد؟
ج. اگر مورد اعراض واقع شده باشد، اشكال ندارد.
استفاده بيش از همه
1271. در مسافرت هاى جمعى (اردو) كه از همه پول مى گيرند و غذا مى دهند، اگر كسى از سهميه معين شده زياد مى گرفت، چه حكمى دارد؟
ج. اگر خارج از متعارف بوده، بايد آن زيادى را برگرداند.
( ادامه دارد )
منبع :مركز تنظيم و نشرآثارحضرت آيت اللهبهجت (قدس سره)
|
