رساله  استفتائات  بيت المال وحقّ الناس

( قسمت پنجم )

پرداخت بدهكارى گذشته به نرخ روز

1222. اگر فردى مبلغى را مدت 30 سال يا كمتر به كسى بدهكار بوده و پرداخت نكرده است، آيا ضامن همان مقدار است يا بايد به نرخ روز آن را بپردازد؟

ج. احتياطأ بايد در تفاوت مبلغ با ارزش فعلى آن با هم مصالحه كنند.

ضمانت پزشك در مورد شدت درد و بيمارى

1223. اگر دندانپزشكى دندان فردى را نتواند خوب درست كند و حتى صدمه به آن ها بزند، آيا ضامن است يا خير؟ و اگر پزشك بر اثر اشتباهش باعث شود شخص چند روز درد بكشد و نتواند كار كند چه حكمى دارد؟

ج. پزشك ضامن است. (جهت اطلاع بيشتر به مسأله  ى 1747 و 1748 رساله رجوع شود.)

ضمانت اغذيه فروشان در صورت مسموميت مصرف كننده

1224. فروشندگان مواد خوراكى اعم از چلوكبابى  ها، رستوران ها، ساندويچ فروشى  ها، بستنى فروشى  ها و.... اگر باعث مسموميت فردى شوند، آيا ضامن هستند يا خير؟

ج. بله، ضامن هستند.

ضمانت حادثه در اماكن تفريحى

1225. اگر در پارك ها، حادثه  اى چون فروريختن سقف يا افتادن وسايل بازى بر سر كسى و يا غرق شدن قايق تفريحى ـ كه مردم سوار آن ها هستند ـ اتفاق بيفتد، در اين صورت ضامن كيست؟

ج. اگر كسى مقصر نباشد، ضمانى نيست.

حمله سگ به گله ديگران

1226. اگر سگ كسى به گله ديگرى حمله كند و صاحب آن مانع او نشده و در نتيجه چند رأس دام از آن گله تلف شود، آيا صاحب سگ ضامن است؟

ج. بله، ضامن است.

ضمانت در صورت كوتاهى در نگهدارى اموال

1227. اگر صاحبان حرفه  ها و صنايع در حفظ و نگهدارى اشياى مردم مثل پارچه پيراهنى براى خياطى و... كوتاهى كنند و اموال مردم به سرقت برود و يا در آتش بسوزد و يا اشتباهى بريده شود، چه كسى ضامن مى  باشد؟

ج. صاحب آن حرفه يا صنعت ضامن است. (مسأله  ى 1744 رساله)

ضمان تعمير ضبط صوت سرقتى

1228. اگر فردى ضبط صوتى را تعمير كند و سپس معلوم شود ضبط صوت سرقتى بوده است، آيا ضمان تعمير ضبط صوت به عهده سارق است يا مالك؟

ج. به عهده  ى سارق است.

آسيب رسانى به ديگرى بر اثر پاره شده سيم جرثقيل

1229. اگر سيم جرثقيل هنگام جابه جايى محموله  هاى سنگين قطع شود و بر اثر آن فردى مصدوم يا كشته شود، ضامن چه كسى است؟

ج. اگر كسى مقصر باشد، او ضامن است و در صورت استناد به كار شخص معيّن بدون تقصير، مى  تواند ثبوت ضمان از باب خطاى محض باشد.

ضمان در زياده روى مصرف آب و برق

1230. آيا زياده  روى در مصرف آب و برق و گاز، در صورتى كه انسان پول آن را پرداخت كند حرام و موجب ضمان است؟ و در صورت ضمان؛ وجه را به چه كسى بايد پرداخت كرد تا برى ء الذمه شد؟

ج. در فرض مزبور ديگر ضامن نيست.

ضمان كشته شدن مسافر در مسافرخانه بر اثر زلزله

1231. اگر كسى خانه  اى اجاره كند و يا در هتل يا مسافرخانه  اى اقامت كند و بر اثر فرسودگى منزل و يا ساختمان هتل و يا زلزله، افراد ساكن آن هلاك شوند، ضمان از اين بابت به عهده صاحب ملك خواهد بود يا خير؟

ج. اگر در اثر فرسودگى بوده و صاحب ملك مقصّر بوده است، او ضامن است.

سوختن وسايل برقى بر اثر قطع و وصل مكرر برق

1232. در بعضى موارد، به جهت تعمير يا قطع و وصل برق توسط اداره برق، به وسايل برقى مردم خسارت وارد مى شود، در اين موارد بفرماييد چه كسى ضامن مى  باشد؟

ج. اگر ورود خسارت نزد خبره مستند به كوتاهى يا اشتباه شخص يا شركتى باشد، ضمان ثابت است.

حكم پرداخت صدقه در برابر گرفتن وسيله دزدى

1233. اگر به انسان وسيله اى بدهند، كه از راه حرام به دست آمده، آيا مى  شود آن را برداشت و به اندازه قيمت آن صدقه داد؟

ج. اگر صاحبِ آن را مى شناسد، بايد آن را به صاحب اصلى  اش برگرداند و در صورت يأس از شناسايى او، مانعى ندارد.

پرتاب اشياى زير چرخ خودرو

1234. در بعضى موارد، از زير لاستيك ماشين سنگ يا اشياى ديگر به اطراف پرتاب و موجب خسارت به ديگران يا اموال ديگران مى  گردد، در اين موارد ضامن چه كسى خواهد بود؟

ج. راننده ضامن است و حكم جنايت خطايى را دارد.

اموال بيت المال كه توسط افراد خيانت كار از بين مى  روند

1235. اگر مسؤول امور مالى يا قانون گذاران يك بخش مهم، افراد خيانت كار را در رأس امور مالى ـ كه بيت المال در اختيار آن ها است ـ قرار دهند، آيا ضمان مال به عهده مسؤول است يا به عهده سوء استفاده كنندگان و غارت كنندگان بيت المال يا هر دوى آن ها؟

ج. اگر علم و عمد و يا تقصير در گزينش بوده است، هر دوى آن ها ضامن هستند؛ البته فرد مسؤول پس از پرداخت غرامت و اداى حقوق ضايع شده، مى  تواند به آن افراد خائن رجوع كند و حقوق از دست رفته را از آنان دريافت نمايد.

ديه كشته شدگان در حين آموزش

1236. كسانى كه براى آموزش شنا يا آموزش هاى نظامى ديگرى مانند رانندگى و... مى  روند، اگر كشته شوند ضامن ديه آن ها چه كسى خواهد بود؟

ج. اگر كسى مقصر بوده، او ضامن است.

خسارت به وسيله نقليه در اثر حمل بيش از ظرفيت

1237. اگر شخصى وسيله نقليه  اى اجاره كند و در اثر حمل بيش از ظرفيت خساراتى به وسيله نقليه وارد شود، چه كسى ضامن خواهد بود؟

ج. همان شخص اجاره كننده ضامن است.

ضمانت آتش زدن و كشته شدن افراد

1238. اگر كسى ساختمانى را آتش بزند ـ كه موجب كشته شدن عده  اى نيز بشود ـ اما اين فرد فقط قصد آتش زدن را داشته نه كشتن افراد را، آيا ضامن ديه افراد نيز مى  باشد؟

ج. بله، ضامن است.

كمك رسانى به كشور مسلمان هنگام جنگ با كشور كافر

1239. اگر يك كشور اسلامى با كشور و مملكت كفر در حال جنگ باشد، آيا مسلمانان ديگر وظيفه كمك و يارى آن كشور را دارند يا خير؟ و اگر كسى براى كمك برود و كشته شود، ضمان ديه بر عهده چه كسى خواهد بود؟

ج. در حدّ تمكّن با ملاحظه  ى شرايط ديگرى كه در آن ها به حاكم شرع مراجعه مى  شود، كمك كردن لازم است و جاى ضمان ديه نيست.

رسيدن خسارت جانى به متهم، هنگام اجراى حكم

1240. در صورت اجراى حدّ، اگر خسارت جانى به متهم برسد چه كسى ضامن خواهد بود؟

ج. اگر خطايى واقع نشده بوده، كسى ضامن نيست.

كم كارى در انجام وظيفه

1241. آيا افرادى كه به دليل كفاف نكردن حقوق خود دو شغل دارند و هر يك از شغل ها باعث كم كارى در شغل ديگر مى شود، ضامن  مى باشند يا ضمان آن به عهده دولت است كه حقوق كمى پرداخت مى  نمايد؟

ج. آن كسى كه كم كارى كرده، ضامن است.

تصادف و از بين رفتن مال

1242. اگر شخصى اجناسى را بخرد و در راه انتقال با وسيله نقليه تصادف كند، ضمان به عهده فروشنده است يا خريدار؟

ج. اگر تصادف قبل از تحويل به خريدار بوده و در نقل و انتقال مسبَّب از همين معامله براى تحويل تلف شده، احتياطأ مصالحه كنند.

ذبح پرنده حلال گوشت بدون اجازه مالك

1243. اگر شخصى يكى از پرندگان حلال گوشت را بدون اجازه مالك ذبح كند، آيا بايد قيمت آن را بپردازد يا مثل آن را؟

ج. بايد قيمت آن را بدهد.

زخمى كردن حيوان مزاحم بعد از هشدار به صاحب حيوان

1244. اگر حيوان كسى وارد منزل يا باغ و زراعت شخصى شد و چندين بار هم به صاحب حيوان تذكر داده باشد، اما او توجه باشد و صاحب زراعت يا منزل و باغ در باغ يا زراعت سم بريزد و حيوان بميرد و يا پاى حيوان را بشكند يا حيوان را زخمى كند، چه حكمى دارد؟ و اگر چنين حيوانى از بين برود، حكم مسأله چه مى  شود؟

ج. فردى كه اقدام بر كشتن يا مجروح نمودن حيوان نموده، ظاهرا ضامن است؛ مگر اين كه در آن مورد دفاع از مال صادق باشد و راه دفاع هم در مجروح يا كشتن حيوان منحصر باشد كه ضامن نيست و حلّ اختلاف نزد حاكم شرع مى شود.

كسى كه سبب بى كار شدن افراد مى  شود

1245. اگر فردى باعث شود كه كسى يا كسانى شغل خود را از دست بدهند و به اصطلاح نان آن ها را آجر كنند، آيا ضامن خسارت مالى وارده به آن ها است يا خير؟

ج. موارد مختلف مى شود و ممكن است در بعض موارد ضامن باشد.

( ادامه دارد )

منبع :مركز تنظيم و نشرآثارحضرت آيت اللهبهجت (قدس سره)