انسان ایده‌آل در بینش توحیدی

انسانِ ایده آل = "جانشینِ خدا "
وی، "انسانِ خدا گونه‌" ای است که در او، "روحِ خدا " بر نیمهٔ " ابلیسی ـ لجنی ـ رسوبی" اش چیره شده است و از تردید و تناقضِ میانِ "دو بی‌نهایتِ" خویش رَسته است. "تخلقوا با خلاق‌الله"! این فلسفهٔ تعلیم و تربیت است، این استاندارد است! یعنی نفیِ همهٔ استانداردهای ثابتِ قراردادی، "گرفتنِ خُلق و خویِ خدا "! یعنی رفتن به سوی مطلوب و کمالِ مُطلق، یعنی تکاملِ ابدیِ لایتناهی، نه تراشیده شدن در فرم‌های قالبی و ساختنِ آدم‌های ریختنی!

این انسان، انسانی که باید باشد و نیست، انسانی است دو بُعدی، پرنده‌ای که با هر دو بال پرواز می‌کند، برخلافِ فرهنگ‌ها و تمدن‌های جهان که یا "انسانِ خوب" می‌پرورده است یا "انسانِ مُقتدر"، یا انسانی پاک و پارسا ولی با شعوری ضعیف و یا نبوغی درخشان و تند اما با دلی تنگ و دست و دامنی آلوده، یا دلبسته به درون و زیبایی‌ها و اسرارِ روح ولی گرفتارِ زندگیِ فقر و انحطاط و ذلت و ضعف ـ آن روحانیِ هندی با آن همه معنویت و شگفتی‌های درون و احساس‌های لطیف و بلند، صدها هزارِشان سالیانِ دراز بازیچه و اسیر و ذلیلِ چند کُلُنِلِ انگلیسی ( ! ) ـ و یا انسانی که زمین و کوه و دریا و آسمان را به قدرتِ صنعت شکافته و زندگی‌ای ساخته سرشار از برخورداری و لذت و رفاه، اما احساس و ارزش در او تعطیل گشته و تواناییِ ویژهٔ انسان در ادراکِ روحِ جهان و عُمقِ حیات و آفریدنِ زیبایی‌ها و ایمان‌هایی برتر از طبیعت و تاریخ، در او ضعیف مانده و فلج شده است.

این انسانِ ایده آل از میانِ "طبیعت" می‌گذرد و خدا را می‌فهمد و به سراغِ "مردم" می‌رود و به خدا می‌رسد، نه از کنارِ طبیعت و پشت به مردم. این انسانِ ایده آل شمشیرِ قیصر را در دست دارد و دلِ مسیح را در سینه! با مغزِ سُقراط می‌اندیشد و با دلِ حَلاج عشق می‌ورزد، و آن چنان که الکسیس کارل آرزو می‌کند : انسانی است که "هم زیباییِ علم را می‌فهمد و هم زیباییِ خدا را، به سخنِ پاسکال هم چنان گوش فرا می‌دهد که به سخنِ دکارت"

همچون بودا از بندِ لذت جویی‌ها و خود پرستی‌ها رها می‌شود و همچون لائوتسو، به عُمقِ فطرتِ خویش می‌اندیشد و نیز همچون کنفوسیوس، به سرنوشتِ اجتماع.

همچون اسپارتاکوس، عاصی بر برده داران و همچون ابوذر، بذر افشانِ انقلابِ گرسنگان.

همچون عیسی، پیام آورِ عشق و آشتی، و همچون موسی، پیامبرِ جهاد و نجات.

کسی که اندیشهٔ فلسفی، او را از سرنوشتِ خَلق غافل نمی‌سازد و در عین حال، غرق شدن در سیاست، به "مردم زدگی" و "آوازه جویی" دچارش نمی‌کند. علم، طعمِ ایمان را از ذائقه‌اش نمی‌بَرَد و ایمان، قدرتِ تعقل و منطق را در او فلج نمی‌نماید. تقوی، او را پاکدامنیِ بی‌مصرف نمی‌پروَرَد و تلاش و تعهد، دستهایش را آلوده نمی‌کند، "انسانِ جهاد است و اجتهاد"، شعر و شمشیر، تنهایی و تعهد، احساس و نبوغ، قدرت و مهر، ایمان و دانش... انسانی است با همهٔ ابعادِ درستِ انسانی؛ انسانی است که زندگیِ او را یک بُعدی، شکسته، مَعیوب و از خود به در رفته و با خود بیگانه نساخته. او با "بندگیِ خدا" از بندِ بندگی هر چه و هر که هست رَسته است، و "تسلیم" در برابرِ ارادهٔ مطلق، او را در برابرِ هر جبری به عصیان خوانده است. انسانی است که "فردیتِ میرا "ی خویش را در "نوعیتِ جاویدِ" انسان، حُلول می‌بخشد و با نفیِ خویش باقی می‌گردد.

او "امانتِ" سنگینِ خدا را پذیرفته است و اینست که با آزادی و اختیارِ خویش، مسئول و متعهد است. او تکاملِ خود را در ایجادِ رابطهٔ خصوصیِ میانِ خود و خدا ـ جدا از مردم ـ نمی‌فهمد، وی در تلاش برای تکاملِ نوعِ انسان، با تحملِ ریاضت و گرسنگی و محرومیت و شکنجه در راهِ آزادی و نان و برخورداری و خوشبختیِ مردم و در کورهٔ رنج‌های مبارزهٔ فکری و اجتماعی است که به تقوی و کمال و تَقرب می‌رسد.

انسانی است که ساختهٔ محیط نیست، محیط ساختهٔ او است، او از همهٔ "جبرها" ـ که همیشه انسان‌ها را در خود می‌فُشرده و قالب‌های ماهیت سازِ خود را بر آنها تحمیل می‌کرده است ـ به نیروی علم، تکنیک، جامعه شناسی و خودآگاهی و قدرتِ ایمان و آگاهی رها شده است : از جبرِ طبیعت و وراثت، جبرِ تاریخ، جبرِ جامعه ( محیط )، به هدایتِ "علم" و "تکنیک"، آزاد می‌شود و بر هر سه زندانِ خویش می‌شورد و بر هر سه مسلط می‌شود و با نیروی "عشق"، از چهارمین زندان‌اش، زندانِ خویشتن‌اش رها می‌شود و بر آن می‌شورد و بر خویش مسلط می‌شود و "خویشتنِ خویش" را می‌سازد.

او با نجاتِ اخلاق از سنت‌های موروثی و قومی و عاداتِ اجتماعی ـ که همه نِسبی‌اند و زادهٔ محیط و زمان ـ و با کشفِ ارزش‌های جاویدِ خدایی، خُلق و خویِ خدا را می‌گیرد و به اخلاقِ مطلق می‌رسد. او نیکی را دیگر همچون یک "تکلیف" انجام نمی‌دهد، اخلاق مجموعهٔ ضرورت‌هایی نیست که وجدانِ اجتماعی بر او تحمیل کند، بلکه "خوب بودنِ"، " او" شده است، ارزش‌های متعالی عناصرِ اصلیِ ذاتِ وی‌اند و ابعادِ ذاتیِ "بودن"، "زیستن"، "اندیشیدن" و "مهر ورزیدنِ" وی.

و هنر، هنر در دستِ او یک بازیچه نیست، وسیلهٔ کسبِ لذت، تَفَنّن، تَخدیر، شِگفتی، صَرفِ انرژی‌های متراکم در بدن ( ! ) و عاملی در خدمتِ جنسیت، سیاست و سرمایه نیست؛ هنر، امانتِ ویژهٔ خداوند است به انسان، قلمِ صُنعِ صانعِ جهان است که آن را به انسان، جانشینِ خویش، داده است تا جهانی دیگر بیافریند و بهشتی دیگر، و زیبایی‌ها و زندگی‌ها و اندیشه‌ها و روح‌ها و رسالت‌ها و زمین و آسمان و زمانی دیگر! خدا، آزادِ مطلق است، آگاهِ مطلق است و آفریدگارِ مطلق، و انسانِ ایده آل که امانتدارِ خدا است و خدا او را بر انگارهٔ خویش ساخته است، "ارادهٔ" جاودانی است سرشارِ "زیبایی و خیر و خردمندی"، که در جهانِ طبیعت تنها او به " آزادی، آگاهی و آفریدگاری نسبی" رسیده است، زیرا، خدا او را بر چهرهٔ خویش آفرید و خویشاوندِ خویش‌اش ساخت و آگاه‌اش کرد که : " اگر در پیِ من آیی تو را مثلِ خود کنم".

این، انسانِ ایده آل است، انسانی است با سه چهره : "حقیقت، نیکی، و زیبایی"، یعنی : دانش، اخلاق و هنر.

او در طبیعت، "جانشینِ خدا " است، ارادهٔ متعهدی با سه بُعدِ آگاهی، آزادی، آفرینندگی.

خدا گونه‌ای است در تبعیدِ زمین، حاکم بر همهٔ کائنات و مَسجودِ همهٔ فرشتگان، با دو سرمایهٔ عشق و دانش.

عصیان گرِ بزرگِ جهان، هستی‌اش راهی هموار، در زیر پای ارادهٔ خداوند، که بر او می‌گذرد تا طرحِ نهاییِ خویش را از خلقت، در " او"، با دست‌های او، تحقق بخشد. زیرا او از "بهشتِ طبیعت"، به "کویرِ خودآگاهی و غُربت"، "هُبوط" کرده است تا خود، در آن، "بهشتِ انسان" را بیافریند.

او که اکنون جانشینِ خدا است، در طریقِ شِگفت و دشوارِ "بندگی"، بارِ سنگینِ امانت بر دوش، به انتهای تاریخ رسیده است و مرزِ پایانِ طبیعت.

آنجا، قیامتی آغاز می‌شود و توطئه‌ای. توطئه‌ای که در آن، خدا، انسان و عشق، دست اندرکارِ خَلقِ جهانی دیگرند و قصهٔ آفرینشِ دیگری را حکایت می‌کنند.

و این است آن "امانت که خدا بر زمین و آسمان و کوه‌ها عرضه کرد، همه از برداشتن‌اش سرباز زدند، و تنها انسان برگرفت" !

انسان، این عاصی بر خداوند،
که با دستی در دستِ شیطان : عقل،
و دستی دیگر در دستِ حوا : عشق،
و کولبارِ سنگینِ " امانت"، بر دوش،
از بهشتِ بی‌دردی و برخورداری هُبوط کرد،
تنها، و در این جهان، غَریب!
"عاصی" اما همواره در دغدغهٔ "بازگشت"،
اکنون آموخته است که چگونه از "عبادت" به "نجات" راه یابد،
و با "تسلیم" در "جبرِ دلخواه"
ـ پس از آنکه با عصیان، از "جبرِ کور" رها شد ـ
از "رنجِ رهاییِ بی‌امید"ش، رها شود،
او ـ که از خدا گریخت ـ
پس از آنکه در کورهٔ رنج‌های زمین
ـ آگاهی، تنهایی و انتخاب ـ
امتحان دید و ناب شد،
اکنون راهِ بازگشت را به سوی خدا،
ـ دوستِ بزرگ‌اش که در انتظارِ او است ـ
می‌داند...
راهی که از :
به سوی او، "شدنِ" وی
می‌گذرد...!

منبع : مجموعه آثار ۱۶ ـ ص۵۷

http://talar.shandel.org/showthread.php?tid=96