چهار زندان انسان

دکتر علی‌ شریعتی

   پس، از زندان اول، زندان طبیعت، انسان خودآگاهی و اراده و آفرینندگی خودش را به وسیله شناخت طبیعت یعنی علم به دست می‌آورد. از زندان دوم، ایستوریسم، هم با شناخت فلسفه تاریخ و استخدام جبر تاریخ یعنی علم تاریخ، رهائی خودش را به دست می‌آورد. و از زندان سوم، سوسیولوژیسم و زندان نظام اجتماعی ....

چهار زندان انسان

دکتر علی‌ شریعتی

    اینها مال قرن نوزدهم بود. قرن نوزدهم قرن ماتریالیسم (مادیگری) و قرن (هجدهم، قرن) ناتورالیسم (طبیعت‌گرائی) بود. و قرون وسطی، قرن مشیت الهی و جبری بود که مسیحیت تبلیغ می‌کرد. بعد جبر مادی و جبر طبیعی آمد و آن جبر را از بین برد و جبر دیگری را جانشین کرد. کشیش‌ها در قرون وسطی می‌گفتند، ما طوری ساخته شده بودیم که خدا می‌خواسته، اراده‌ای از خودمان نداشتیم. حالا (قرن نوزدهم) این‌ها هم همان را می‌گویند، منتهی به جای خدا، طبیعت...

چهار زندان انسان

دکتر علی‌ شریعتی

   چهار جبر است که انسانرا از خودآگاهی، از انتخاب و از آفرینندگی مانع می‌شوند. این جمله «دکارت» خیلی معروف است: «من فکر می‌کنم پس من هستم» این شک دکارت است. اول در همه چیز شک کرد، بعد گفت، اما در این که من دارم شک می‌کنم، نمی‌توانم شک کنم، پس من هستم که شک می‌کنم، پس من هستم. بعد روی این جمله‌اش معروف شد که «من فکر می‌کنم، پس من هستم»، و بر اساس این جمله، همه مکتبش را ...

چهار زندان انسان (

دکتر علی‌ شریعتی

   خانمها، آقایان، دانشجویان گرامی: بعد از عرض تبریک به همه شما به خاطر این مناسبت، آنچه را که می‌خواستم مقدمتاً عرض کنم اینست که سخنرانی امشب من در حقیقت یک سخنرانی نیست؛ به خاطر این‌که سخنرانی عبارتست از ملاک و مطلبی که یک سخنران دارد، تحقیقی کرده و نتیجه آن تحقیقش را برای حضار بیان می‌کند.

نیازهای انسان امروز

دکتر علی‌ شریعتی

    خوب چرا سارتری که خداپرست نیست و به متافیزیک عقیده ندارد، انسانرا در خلقت از همه مخلوقات دیگر جدا می‌کند؟

برای این‌که اگر انسان اعتقاد خود را به برتری ذاتی و آفرینش از دست بدهد، اعتقاد خودش را به انسانیت از دست می‌دهد؛ زیرا اعتقاد به انسانیت، اعتقاد به این است که انسانیت اساساً یک وجود استثنائی در طبیعت است و برای همین هم هست که مسئولیت استثنائی دارد و از ارزش‌های متعالی که طبیعت فاقد آن است برخوردار می‌باشد و برای همین هم هست که انسان نیازهائی را احساس می‌کند که طبیعت ...

نیازهای انسان امروز

دکتر علی‌ شریعتی

دشمنان انسان

منظور از دشمنان انسان، عواملی است که انسان را در طول تاریخ نفی می‌کردند، عوامل و شرایط و علل مختلفی که همواره در نظام‌ها و بینش‌ها و طرز تفکرهای گوناگون به هر چه جز انسان می‌پرداخته و انسان را از خود مجهول و فارغ نگه می‌داشته و به چیزهای دیگر مشغول می‌کرده‌اند، عواملی که باعث سقوط، مسخ و ضعف حقیقت انسانی شدند، در حالی که ممکن است برای تمدن، برای پیشرفت، و برای قدرت، عوامل مثبتی بوده باشند؛ برای آنکه به قول «هایدگر» تمام این تمدن‌های عظیم به قیمت قربانی ...

نیازهای انسان امروز

 دکتر علی‌ شریعتی

دانشجویان عزیز

در اولین شبی که با شما صحبت می‌کنم، و اولین باری که این فرصت برای من هست تا با دوستانم در این نقطه به تبادل فکری بپردازم، می‌خواهم از اساسی‌ترین مسأله‌ای سخن بگویم، که همه مسائل دیگر، همه عقاید دیگر، همه ایدئولوژی‌های مختلف و متضادی که ممکن است شما داشته باشید، یا ممکن است بعد انتخاب کنید، و هر شیوه‌ای که برای اندیشیدن، ایمان داشتن، و یا زندگی کردن انتخاب می‌کنید، یا انتخاب کرده‌اید، مبتنی به آن مسأله اساسی است، مسأله‌ای که در قرن بیستم، و بالاخص بعد از پیروزی ...

على ، انسان تمام

اثر : دکتر علی‌ شریعتی

   برنامه‌های وسیع- که متأسفانه فرصت و مجال نیست برای این‌که یکی‌یکی نام ببرم و شرح بدهم- از قرن نوزدهم بالاخص در همه جامعه‌های اسلامی به وسیله جامعه‌شناسان تیزبین و هوشیار طرح شد که، این مردم از گذشته خود باید ببرند؛ روح نیرومندی که به افراد شرقی مسلمان شخصیت و قدرت و شهامت و استقلال می‌دهد، باید بمیرد؛ همه سخنان و همه اندیشه‌هائی که از گذشته خطاب به نسل حاضر است و نسل حاضر را می‌سازد باید خاموش بشود و در مشرق و در کشورهای اسلامی نسلی باید بسازیم که خودش را نشناسد ...

على ، انسان تمام

اثر : دکتر علی‌ شریعتی

على ، انسان تمام

اثر : دکتر علی‌ شریعتی

  تحت عنوان «علی انسان تمام» بحث کردم که، چه عواملی انسان را ناقص و اندک و گاه بیمار می‌کند. و ابتدا عرض کردم که چگونه بشر از آغاز یعنی از هنگامی‌که می‌اندیشیده و در مرحله‌ای از قدرت فکری قرار گرفته- که راجع به انسان و نوع انسان می‌توانسته بیاندیشید- همواره در جستجوی انسان تمام و انسان تام بوده و همواره رنج دائمیش و جستجوی دائمیش نقص‌ها کمبودها و انحراف‌های انسان موجود ...

على ، انسان تمام

اثر : دکتر علی‌ شریعتی

دوم زهد(گرائی) است:

زهدگرائی است که را از خودش بیگانه می‌کند. چرا؟ بیماری الیناسیون و از خودبیگانگی را معنی کردیم: هر عاملی و هر حالتی که موجب شود که انسان خودش را به تمام معنی حس نکند و چیز دیگری را به جای خودش حس کند. در مسئله پول‌زدگی خودش را حس نمی‌کند، پول را به جای خودش حس می‌کند؛ وجود خودش را نمی‌یابد، موجودیش را به ...

على ، انسان تمام

اثر : دکتر علی‌ شریعتی

انواع مسخ شدن آدمی به وسائل مختلف

جامعه‌شناسان و جامعه‌شناسی اروپائی از قرن نوزدهم تا حالا که روی این مسئله زیاد تکیه می‌کنند و هر چه زمان و تمدن پیشرفت می‌کند، این مسئله به صورت خطرناک‌تر طرح می‌شود و در می‌آید و احساس خطر به وسیله کسانی که خوب می‌فهمند و پیش‌بینی می‌کنند بیشتر ...

على ، انسان تمام

اثر : دکتر علی‌ شریعتی

   قبلاً باید عرض کنم که موضوع سخن امشب من، «انسان تمام»، یک بحث کاملاً فنی و درسی و علمی است؛ به خاطر این‌که فکر می‌کردم در این شب و شب بعد- که باید این‌جا عرایضی بکنم-، غالباً یعنی اکثریت با کسانی خواهد بود که به این‌گونه مباحث آشنائی و دلبستگی دارند و برای آن‌ها خسته‌کننده نیست.

(گفتم) انسان تمام و نگفتتم «انسان کامل»؛ در صورتی که اصطلاح انسان کامل ...

انسان بی‌خود

اثر : دکتر علی‌ شریعتی

   این «تقوا»یی که علم به موجب آن می‌گوید «من برای زندگی هدف تعیین نمی‌کنم، بلکه فقط زندگی را تشریح می‌کنم»؛ این «بی‌غرضی» علم که می‌گوید «من به این‌که معنی انسان چیست و چرا باید زندگی کند، کاری ندارم و فقط او را کمک می‌کنم تا خوب زندگی کند»، خود موجب می‌شود که علم، فقط و فقط وسیله‌ای بشود در دست سرمایه‌داری، در دست پول و در دست تولید. آن‌وقت است که رسالتش را کسانی تعیین می‌کنند که می‌خواهند از علم، ابزاری ...

انسان بی‌خود

اثر : دکتر علی‌ شریعتی

پس انسان در موقع کار کردن جذب ابزار کار و هدف کار است و بنابراین غافل از خویشتن است. لذا تمام تمدن مادی و همه این فن و صنعت به قیمت لحظاتی ساخته شده و بوجود آمده است که انسان، خود را احساس نمی‌کرده است و ابعاد گوناگون و مواد و مصالح «تمدن»، که به قول «مارکس» مجموعه‌ای از «کارهای فشرده است»، مجموعه‌ای از لحظه‌هایی در زندگی است که انسان در آن لحظات به واقع زندگی نمی‌کرده است و «خود» نبوده است، و به قول ...

انسان بی‌خود

اثر : دکتر علی‌ شریعتی

   این الیناسیون گاهی به صورت بیماری شدیدی در می‌آید که طبیب باید معالجه‌اش کند؛ گاهی در شدتش به صورت یک مرض در می‌آید که به بیمارستان بیماری‌های روانی می‌برند.

آقای دکتر صاحب‌الزمانی روانشناس اندیشمند ما نقل می‌کرد که در یکی از بیمارستان‌های بیماریهای روانی، بیماری مثلاً ۳۰ سال راننده بود و ۲۰ سال تاکسی داشته. وقتی به همه بیماران اعلام می‌کنند که ساعت ۱۲ است و بروید به رستوران و غذا بخورید، همه آن‌ها راه می‌افتند تا  ...

انسان بی‌خود

اثر : دکتر علی‌ شریعتی

    از وقتی که من دعوت شده بودم تا در این‌جا کنفرانسی ایراد کنم مردد بودم که عنوان این کنفرانس چه باشد؟ این تردید به دو علت بود:

علت اول این‌که من خودم تربیت شده ادبیات و رشته تعلیم ادبی در ایران هستم و این‌جا کانون علوم انسانی و ادبی ایران است و بنابراین سخن گفتن آسان نیست.

دوم این‌که، برای اولین بار است که در این‌جا با دانشجویان گرامی رشته‌های مختلف دانشکده ادبیات صحبت می‌کنم و اگر یک موضوع خاص علمی را به عنوان کنفرانس انتخاب کنم، و این موضوع خاص عمیق و  ...

انسان از دیدگاه دکتر شریعتی

انسان موجود خاصی است از پست ترین موجودات عالم خلق شده .

از خاک آفریده شده (خاک مظهر پستی است) ،....

ای خداوند!
به علمای ما مسئولیت
و به عوام ما علم
و به مومنان....