کلاه برداری از مصادیق حق الناس 

غش و کلاه برداری 

غش نمودن با دیگری به معنای ظاهر نمودن چیزی است خلاف آنچه پنهان نموده است، غش به معنای زینت نمودن و زیبا جلوه دادن چیزی است که خلاف مصلحت می‌باشد، غش به معنای خدعه و خیانت است.

روشن است که ورود هر گونه خیانت و تقلب در امر معاملات، ستون‌های اطمینان و اعتماد عمومی را –که بزرگ‌ترین پشتوانه اقتصادی ملت‌هاست – متزلزل و ویران می‌سازد و ضایعات غیر قابل جبرانی برای جامعه به بار می‌آورد، لذا اسلام با هرگونه تقلب و خیانت مخالفت کرده است، و یکی از فعالیت‌های اقتصادی که در شرع مقدس ممنوع گردیده و بدین وسیله آزادی‌های اقتصادی، کنترل محتوا می‌شود، آن است که انسان از راه فریب و نیرنگ، خیانت و غش در معامله و ثروت به دست نیاورد. و مقصود از غش در معامله آن است که جنس بد را داخل جنس خوب یا به جای جنس خوب معامله کند و یا عیب جنس خود را بپوشاند.

روزی رسول خدا (ص) به بازار مدینه عبور می‌کرد، چشمش به طعامی «مانند نخود» افتاد، دید بسیار پاکیزه و مرغوب است، پرسیدند: قیمت این طعام چند است؟ در همین هنگام خداوند به او وحی کرد دستت را داخل آن طعام کن و زیر آن را رو بیاور، پیامبر چنین کرده، ناگهان دید زیر آن پست و نامرغوب است به آن بازاری رو کرد و فرمود : «مَا أَرَاکَ إِلَّا وَ قَدْ جَمَعْتَ خِیَانَةً وَ غِشّاً لِلْمُسْلِمِینَ» (نهج الفصاحة)؛ تو را نمی‌نگرم مگر اینکه خیانت و نیرنگ به مسلمین را در اینجا جمع کرده ای.

 روز دیگر از بازار عبور کرد، طعامی را میان کیسه بزرگی دید، دستش را داخل آن نمود، دستش تر شد، دریافت زیر طعام را آب زده‌اند و نمناک است، به فروشنده فرمود: این چه طعامی است که رویش خشک است و زیرش تر است؟ او عرض کرد: باران بر آن باریده است پیامبر (ص) فرمود: چرا آن قسمت تر را نشان مشتریان نداده ای تا بنگرند؟ «کسی که با مسلمانان نیرنگ کند از ما نیست.»( نهج الفصاحة)

غش در معامله 

در حال حاضر، انواع کلاه برداری‌های مدرن و غیر مدرن رواج یافته و از آن جمله می‌توان به کلاه برداری‌های الکترونیکی، اینترنتی و... اشاره کرد. فروختن خانه دیگری به نام خود، جعل سند، پرونده سازی، بازی با چک و وام، بالا کشیدن پول بانک‌ها، تأسیس شرکت‌های دروغین، گرفتن انواع وام‌ها و گرفتن سودهای کلان به نام شرکت، مخلوط کردن جنس بد و خوب، فروختن جنس ایرانی با نام و مارک خارجی و... از مصادیق خوردن مال مردم به باطل، فریب کاری و غش در معامله است که در احادیث به شدت از آن نهی شده است.

رسول خدا (ص) فرمودند: «وَ مَنْ غَشَّ مُسْلِماً فِی شِرَاءٍ أَوْ بَیْعٍ فَلَیْسَ مِنَّا وَ یُحْشَرُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ مَعَ الْیَهُودِ لِأَنَّهُمْ أَغَشُ الْخَلْقِ لِلْمُسْلِمِین» (من لایحضره الفقیه، ج ‏4، ص 15.)؛ هرکس در خرید و فروش، در حق مسلمانی خیانت کند، از ما نیست و قیامت با یهود محشور می‌شود؛ زیرا یهودیان بیشتر از هرکس به مسلمانان خیانت می‌کنند.

همچنین فرمودند: هرکس بخوابد در حالی که در دل او قصد خیانت به برادر مسلمانش باشد در غضب خداوند به سر می‌برد تا وقتی که توبه کند.

خیانت در فروش آرد 

وقتی شخص آرد فروشی که در کارش تقلب می‌کرد، حضور امام صادق (ع) رسید، حضرت به او فرمودند: «إِیَّاکَ وَ الْغِشَّ؛ فَإِنَّ مَنْ غَشَ، غُشَ فِی مَالِهِ، فَإِنْ لَمْ یَکُنْ لَهُ مَالٌ، غُشَّ فِی أَهْلِهِ».؛ از تقلب و خیانت، دوری کن؛ زیرا هرکس در حق دیگران خیانت کند، به مال خودش خیانت می‌شود و اگر مال نداشته باشد، به ناموسش خیانت می‌شود. البته در زمان ما که آرد را دولت به نانوا می‌دهد، اگر نانوا بر خلاف قانون، آرد را بفروشد خیانت دیگری کرده است.

آثار غش 

رسول خدا (ص) فرمودند: «وَ مَنْ غَشَ أَخَاهُ الْمُسْلِمَ نَزَعَ اللَّهُ مِنْهُ بَرَکَةَ رِزْقِهِ وَ أَفْسَدَ عَلَیْهِ مَعِیشَتَهُ وَ وَکَلَهُ إِلَی نَفْسه» (حق الناس، رحیمی، ص 108.)؛ هرکس به مسلمانی خیانت کند خداوند برکت را از روزیش بر می‌دارد و زندگی اش را پریشان و فاسد می‌نماید و او را به خویش وا می گذارد؛ و در روایت دیگر فرمود: کسی که جنس معیوبی را بفروشد و عیب آن را نگوید: دائما در معرض خشم خداوند است و همواره ملائکه او را لعنت می‌کنند. (نگاهی نو به حق الناس، اکبری، محمد رضا، ص 97.)

سرانجام غش 

در کربلا تاجری به تجارت اشتغال داشت که خود می‌گوید: من سرمایه زیادی داشتم و علت ترقی سرمایه‌ام این بود که در یکی از سال‌های گذشته مرضی در کربلا شایع شد که اطبا درمان آن را به آب لیمو منحصر کردند. از این جهت آب لیمو بسیار گران و کمیاب شد. من مقداری آب لیمو داشتم، مقداری دوغ با آن مخلوط کردم و به قیمت آب‌لیموی خالص فروختم. و از آنجا که فروش آب لیمو به مغازه من منحصر شده بود و همه به سراغ من می‌آمدند من هم آب‌لیموی مخلوط با دوغ را می‌فروختم و از این راه به سرمایه داری بزرگ مشهور شدم تا آنکه به بیماری مبتلا گردیدم و هر چه داشتم فروختم و دیگر چیزی برایم باقی نماند جز مقدار کالایی که بفروشند و برایم خرج کنند. (حق الناس، رحیمی،)

دروغ و قسم راهی برای کلاه برداری 

متأسفانه در بازار مسلمانان، دروغ گویی و قسم یاد کردن، فراوان دیده می‌شود و این دو، راهی برای کلاه برداری و فریب خریدار یا فروشنده و سوء استفاده از مقدسات برای خالی کردن جیب مشتری است.

رسول خدا (ص) فرمودند: بازرگانان همانند گناه کاران هستند. پرسیدند: یا رسول الله! مگر خداوند تجارت را حلال نفرموده است؟ فرمودند: چرا ولی آنها در فروش جنس خود، دروغ می‌گویند، قسم می‌خورند و گناه می‌کنند. (وسائل، ج 12، ص 248.) همچنین فرمودند: سه گروه اند که خداوند، نظر رحمت به آنان ندارد؛ از جمله کسی که سرمایه خود را با دروغ گفتن نابود می‌کند. (وسائل، ج 12، ص 248.)

ای فروشندگان قسم را کم کنید؛ زیرا قسم خوردن سرمایه و سود را تباه می‌کند. (وسائل، ج 12، ص 248.)

امام باقر علیه‌السلام فرمودند: «واجتَنِب الحَلفَ فِإنَّ الیَمینَ الفاجِرَة توُرِثُ صاحب‌ها النَّارَ.»( وسائل، ج 12، ص 248.)؛ از قسم خوردن پرهیز کن؛ زیرا قسم دروغ، سبب به جهنم افتادن آدمی می‌شود ...

منبع : http://salat.irib.ir/reader.htm.php?read=note&id=334