|
انسان درگفتار امام هادى عليهالسلام
ريشهها و نتايج تكبر
در سيره تربيتى امام هادى عليهالسلام براى تربيت نفوس و زدودن صفات ناپسند از وجود آدمى به زمينهها و ريشههاى خودپسندى اشاره شده است. آن حضرت مىفرمايد: «مَنْ اَمِنَ مَكْرَ اللَّهِ وَ أَلِيمَ أَخْذِهِ تَكَبَّرَ حَتَّى يَحِلَّ بِهِ قَضَاوُهُ وَ نَافِذُ أَمْرِهِ وَ مَنْ كَانَ عَلَى بَيِّنَةٍ مِنْ رَبِّهِ هَانَتْ عَلَيْهِ مَصَائِبُ الدُّنْيَا وَلَوْ قُرِضَ وَ نُشِرَ؛ (تحف العقول، ص 483.) هر كس از مكر و مؤاخذه دردناك خداوند، خود را در امان احساس كند، تكبر مىورزد تا اينكه با قضا و تقدير خداوند مواجه گردد؛ اما انسانى كه بر دليل روشنى از پروردگارش دست يافته است، مصيبتهاى دنيا بر او سخت نخواهد بود؛ گرچه قطعه قطعه شده و [اجزاء بدنش] پراكنده شود.»
طبق اين رهنمودِ ارزشمند، هر شخصى در راه رسيدن به تكامل و مقام والاى انسانيت لازم است كه هرگز از وجود خداوند متعال و محاسبه و مؤاخذهاش غفلت نكند. غفلت از خداوند و روز معاد، انسان را به انواع مفاسد دچار مىكند و در حقيقت از خدا فراموشى به خود فراموشى تنزل يافته، هدف خود را در زندگى گم مىكند. چنين فرد غافلى از خود هرگز نمىپرسد كه:
· از كجا آمدهام آمدنم بهر چه بود
· به كجا مىروم آخر ننمايى وطنم
اما اگر انسان خود را در پرتو نور الهى قرار دهد و از نسيم رحمت حق بهرهور گردد، هرگز در مقابل حوادث و مصائب دنيوى مغلوب نمىگردد؛ چرا كه به پشتوانهاى قوى همچون نيروى حق تكيه زده و در حصارى محكم پناه گرفته است.
بنابراين، ريشه مهم لغزشها، خطاها و آلوده شدن به صفات ناپسند، همان غفلت از خداوند و خود فراموشى است كه اشخاص را از رسيدن به اهداف والاى انسانى باز مىدارد.
امام دهم عليهالسلام در روايتى ديگر به عواقب زيانبار صفت ناپسند تكبر اشاره كرده و در اين مورد هشدار داده و فرموده است: «مَنْ رَضِيَ عَنْ نَفْسِهِ كَثُرَ السَّاخِطُونَ عَلَيْهِ؛ (بحارالانوار، ج 69، ص 316.) هر كس از خود راضى باشد، غضب كنندگان بر او بسيار خواهند شد.»
صفت تكبر انسان را نه تنها در معرض خشم مردم، بلكه مورد غضب خداوند نيز قرار مىدهد كه در قرآن فرمود: «إِنَّهُ لا يُحِبُّ الْمُسْتَكْبِرِينَ»؛ (نحل / 23. ) «خداوند گردنكشان [و متكبران] را دوست ندارد.»
عذاب جهنم و محروميت از الطاف الهى از ديگر رهاوردهاى تكبر است.
· خويشتن را بزرگ مىبينى؟
· راست گفتند يك دو بيند لوچ
در روايت آمده است كه روزى حضرت سليمان بن داود عليهماالسلام امر كرد كه تمام پرندگان و انس و جن به همراه او بيرون آمده، در بساط شگفت انگيز سليمان عليهالسلام جاى گيرند. دويست هزار نفر از بنى آدم و دويست هزار نفر از جنيان با او بودند. بساط او به قدرى بلند شد كه صداى تسبيح ملائكه را در آسمانها شنيد. سپس بساط او آن قدر پايين آمد كه كف پايش به دريا رسيد. در آن حال، ندايى آسمانى به اصحاب سليمان عليهالسلام گفت: اگر در دل فرمانرواى شما (سليمان عليهالسلام ) ذرهاى تكبر بود، بيشتر از آنچه بلند كردهاند، او را به زمين فرو مىبردند. (معراج السعاده، ص 270؛ محجة البيضاء، ج 6، ص 213.)
· ز خاك آفريدت خداوند پاك
· تواضع سر رفعت افرازدت
· تكبر به خاك اندر اندازدت
· پس اى بنده افتادگى كن چو خاك
منبع : http://www.tebyan.net قسمتی از مقاله : هفت گفتار از امام هادى عليهالسلام |
