بسم اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ

يا أَيُّهَا النَّاسُ کُلُوا مِمَّا فِي الْأَرْضِ حَلالاً طَيِّباً وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّيْطانِ إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُبِينٌ * « قرآن مجید - سوره البقره آیه 168 »

به نام خداوندبخشنده بخشايشگر

اي مردم! از آنچه در زمين است، حلال و پاکيزه بخوريد؛ و از گامهاي شيطان، پيروي نکنيد؛ چه اينکه او، دشمن آشکار شماست.* « قرآن مجید - سوره بقره آیه 168 »

***

چون بسی ابلیس آدم روی هست

پس به هر دستی نشاید داد دست

آیا روابط 'آن‌لاین' برای فرزندان‌مان سودمند است؟

به گزارش گرداب، بدون شک این روزها نسل جوان و نوجوان گرایش بسیاری به سمت ارتباطات در دنیای مجازی پیدا کرده‌اند. دلیل افزایش "روابط سایبری" این است که والدین بدلیل مشغله بسیار و نیز ناامنی فضای جامعه از رفتن فرزندان خود به فضای طبیعت، پارک‌های محلّی و حتی خیابان جلوگیری می‌کنند و در مقابل جوانان و نوجوانان فضای مجازی را محیطی خوب برای گذران وقت خود می‌یابند.

فضایی که آن‌ها می‌توانند وعده‌های دوستانه و ملاقات‌های دسته‌جمعی با دوستان خود داشته باشند بدون اینکه خود و یا والدینشان از خطرات این فضا کوچکترین آگاهی داشته‌باشند. البته از وجود یک واقعیت نباید غافل شد که آن‌ها "نسل سایبر"اند و از همان اوان کودکی با این دنیای تکنولوژی رشد کرده‌اند و طبیعی است که قسمتی از وقت خود را نیز در این فضا صرف می‌کنند.

نکته‌ای که والدین بایستی به کودکان خود گوشزد کنند این است که پیش از انجام هرگونه ارتباط در دنیای مجازی، این سه سوال را از خود بپرسند.

1-       آیا ارتباط آن‌لاین آن‌ها با فرد مخاطب ارتباطی سالم وتاثیرگذار است یا خیر؟

2-       آیا ادامه این ارتباطات در بلند مدت، تاثیری در رشد شخصیت من دارد؟

3-       بر چه اساسی می‌توان فهمید که این ارتباط ارتباطی برمبنای واقعیت‌هاست و در دنیای فیزیکی نیز ادامه این ارتباط با همان ملاک‌ها و مصداق‌ها امکان‌پذیر است؟

البته بایستی این نکته را در نظر داشت که منظور از ارتباطات در دنیای مجازی، تنها ارتباط دوستانه بین دو جنس مخالف نیست؛ هرچند که در برخورد با این کلمه، این نگاه به نگاهی غالب تبدیل شده است. گاهی اوقات منظور از ارتباط در دنیای مجازی ارتباط دوستانه و یا حتی کاری و علمی بین دو نفر هم‌جنس است که با مقاصد جاسوسی و یا دزدی اطلاعات صورت می‌پذیرد.

مطمئنا افراد زیادی هستند که آن‌چنان غرق روابط آن‌لاین خود شده‌اند که آن را همچون یک ارتباط واقعی در دنیای فیزیکی می‌پندارند. البته آن‌ها آن‌چنان گناه‌کار نیستند زیرا ارتباط مجازی تمامی ظواهر و جوانب ارتباطات در دنیای فیزیکی را دارد، به طور مثال: وجود ارتباط، توانایی انجام مکالمات و درنهایت امکان به اشتراک‌گذاری.

امّا ارتباط مجازی فاقد ابعاد اصلی ارتباط فیزیکی است که عبارتند از حالت چهره، حس صدا، حالت و زبان بدن در موقع ارتباط، وضوح حس پیام در تماس فیزیکی و ترشح فرُمُن. (فرُمُن ماده‌ای شیمیایی در بدن موجودات است که در طی تماس‌های محیطی دو موجود از یک گونه در بدن آن‌ها منتشر می‌شود. ماده‌ای که در هنگام انجام امور اجتماعی اثر مستقیم بر بدن آن موجود می‌گذارد. )

روابط آن‌لاین بر اساس اطلاعات محدود دو نفر از یکدیگر شروع می‌شود و بنابراین کاملا روشن است که رابطه‌ای کامل نیست. شناخت فرد نسبت به طرف مقابل در این نوع ارتباط‌ها شناختی ناقص است و تنها به کلماتی بر روی صفحه مانیتور، تصویری دو بعدی و نهایتا صدایی دیجیتال منتهی می‌شود. در این نوع ارتباط مخاطب هیچ‌گاه نمی‌تواند تصورّی (تصویری) روشن و واضح از شخصیت فرد و نمود رفتاری او داشته باشد و همواره بر اساس آن‌چه دنیای دیجیتال به او عرضه می‌کند طرف مقابلش را ارزیابی می‌کند.

کاربران شبکه‌های اجتماعی سعی می‌کنند تا جای ممکن شخصیت خود را مثبت تر از آن‌چه هست جلوه دهند و اکثرا در این تعریف از خود به تحریف واقعیت‌ها می‌پردازند و به سمت بزرگ‌نمایی شخصیت خود سوق پیدا می‌کنند. این نوع "مدیریت احساسات" در دنیای آن‌لاین بسیار راحت‌تر امکان‌پذیر است زیرا دریافت‌کننده اطلاعات در موقعیتی نیست که آن‌ چه را می‌بیند، می‌خواند و می‌شنود به طور واقعی امتحان کرده و به درک درستی از شخصیت فرد برسد.

مشکلات عدیده‌ای در این تجربه آن‌لاین وجود دارد. مهمترین این مشکلات این است که، فرزندان‌مان در این رابطه غیر فیزیکی به این نتیجه نخواهند رسید که آن‌ها نیز همچون دیگر افراد، انسان ‌های کاملی نیستند و احتمال زیادی وجود دارد که دست به خطایی بزنند که گاهی زندگی آتی آن‌ها را تحت تاثیر قرار خواهد داد.

همین مشکل باعث می‌شود زمانی که روابطشان با طرف مقابل گسترش پیدا می‌کند، آن‌ها هیچ معیار واقعی و عقلی برای نوع رابطه‌ای که می‌خواهند با فرستنده اطلاعات داشته باشند، ندارند. ارتباط آن‌لاین در ذات خود همواره فرستنده اطلاعات را ترغیب می‌کند که اطلاعات درستِ کمتری را از خود را در اختیار گیرنده قرار دهد، زیرا هرچه این ارتباط واقعی‌تر و فیزیکی‌تر شود امکان این که مخاطب به دغل‌بازی‌ها و نقش بازی کردن‌های او پی ببرد بیشتر است؛ لذا فرستنده همواره سعی می‌کند به جز در مواردی که یک طرف ارتباط مسئله جنسی باشد، در سایر موارد، مقاصد خود را از طریق همین ارتباط آن‌لاین عملی کند.

به گزارش گرداب، مدیریت احساسات در دنیای آن‌لاین، انگیزاننده قوی‌ای در بین کودکان برای رسیدن به اعتماد به نفس و پذیرش اجتماعی است همچنین این روش راهی برای درگیر شدن در فعالیت‌های آن‌لاین و آفلاین است.

کودکان و فرزندان این عصر بسیار علاقه‌مندند که در دنیای آن‌لاین به ارائه شخصیت خود بپردازند زیرا در این فضا دیگران هیچ راهی برای دستیابی به حقیقت مخفی‌شده در پشت احساسات فرد مقابل وجود ندارد، لذا نسل حاضر این روش را راهی خوب برای بروز شخصیت خود به دیگران ‌یافته است.

کوتاهی راه ارتباطات با دیگران در فضای سایبر نیز احتمال گسترش روابط عمیق با فرد مقابل را کم می‌کند، زیرا همان‌طور که برقراری ارتباط در این فضا به سرعت صورت می‌گیرد قطع رابطه نیز با همان سرعت امکان‌پذیر است. دلیل عدم وجود ارتباط عمیق در این فضا نیز همان فاکتور‌هایی است که در انتهای خبر پیش بدان اشاره نمودیم.

پیامک‌بازی از طریق گوشی و نیز پلتفورم اکثر شبکه‌های اجتماعی‌، هم‌چون توییتر و فیس‌بوک فضای ارتباطات مدوام امّا کوتاه را برای انسان فراهم می‌کنند؛ فضایی که در آن نمی‌توان به طور قوی احساسات و تفکرات را که اصول زیربنایی ارتباط هستند، به اشتراک گذاشت. علاوه بر تمامی نکات یاد شده یک امر کاملا واضح نیز وجود دارد و آن این است که انسان به جای اینکه زمانش را صرف ارتباط چهره به چهره کند، آن را صرف ارتباط مجازی می‌کند.

نداشتن تجربه در ارتباطات اجتماعی باعث می‌شود که فرزندانمان در آینده در برقراری ارتباط سالم با مشکلات جدی و جبران‌ناپذیری مواجه شوند. بگذارید چنین بیان کنیم، روابط اجتماعی همواره از طریق تجربه و کسب مهارت‌های ارتباطی‌ای همچون خواندن حالات چهره، تفسیر حالت صدا و احساس همدردی، گسترده می‌شوند. لذا گذراندن زمان در فضای آن‌لاین باعث می‌شود که آن‌ها شانس تجربه ارتباطات اجتماعی را از دست بدهند و نتوانند تجربه کافی در کسب مهارت‌های یاد شده داشته باشند و در نتیجه همواره از گسترش روابط ترس داشته باشند.

بنابراین هیچ جای تعجب نیست که افزایش چشمگیر احساس خودشیفتگی در بشر و کاهش روزافزون حس همدردی در فضای اجتماع در چند دهه اخیر، همزمان با رشد چشمگیر تکنولوژی اطلاعات و وقف نسل جوان در فعالیت‌های آن‌لاین صورت پذیرفته باشد. اگرچه فرزند شما در فعالیت‌های زیادی همچون ارتباط با هم‌محله‌ای‌ها، دوستان مدرسه و نیز آشنایان شرکت دارند ولی فرزندان امروز سهم زیادی از زمانشان را در فضای آن‌لاین می‌گذرانند.

 بنابر گزارش‌های جهانی، نسل کنونی بیش از هفت و نیم ساعت از شبانه‌روزشان را به تعامل با فعالیت‌های تکنولوژیک غیر مرتبط با مدرسه‌شان می‌گذرانند، در نتیجه زمانی که آن‌ها به برقراری روابط در دنیای واقعی می‌پردازند بسیار کمتر از نسل‌های گذشته و نیز بسیار کمتر از حد تصور شماست.

البته ذکر تمامی این موارد بدان معنا نیست که فرزندانمان بایستی به طور کامل از برقراری ارتباطات آن‌لاین بپرهیزند بلکه بدون هیچ شکی، در آینده‌ای بسیار نزدیک روابط مجازی (البته با رعایت تمامی ملاحظاتش) جزء جدایی‌ناپذیر از زندگی بشر خواهد شد؛ ولی نکته این‌جاست که با صرف این همه وقت در فضای آن‌لاین نسل بعدی سعی می‌کند که ارتباط مجازی را جایگزین ارتباط مستقیم کند.

روابط مجازی هدایت نشده و افسار گسیخته به مرور زمان بر تمامی انواع ارتباطات انسانی بشر تاثیر گذاشته و تسلط پیدا می‌کند. به طور مثال در بسیاری از کشورهای پیشرفته، گروهی از نوجوانان وجود دارند که دور هم جمع می‌شوند و به جای صحبت با هم به یکدیگر پیامک می‌زنند. البته این عادت به پیامک زدن حتی در فضای روابط جنسی‌شان نیز وارد شده و خود باعث ایجاد پدیده‌ای بسیار نگران‌کننده شده است؛ پدیده‌ای که به عنوان یک معضل تکنولوژیک توسط بسیاری از موسسات روانشناختی در این کشورها مورد بررسی و تحلیل قرار می‌گیرد.

یکی از دلایلی که نسل کنونی به این نوع از روابط روی آورده این است که آن‌ها می‌توانند از این طریق در هرزمان و مکانی به ارتباط با دیگران بپردازند؛ زمان، مسئله‌ای است که این روزها به معضلی بزرگ در جوامع پیشرفته تبدیل شده است و وجود امکانات تکنولوژیک برای برقراری ارتباط، به عنوان راه‌حلّی مناسب، از سوی بشر انتخاب شده است.

با توجه به این اصل اساسی که تعاملات آن‌لاین هیچ‌گاه نباید جای روابط فیزیکی را بگیرد؛ شاید یک راه‌ برای حل چنین معضلی، این باشد که ابتدا فرد در محیط فیزیکی بر اساس نیازهای اجتماعی و فردی، محدوده روابط خود را مشخص نماید و شخصیت فرد مقابل را به خوبی بشناسد و سپس به ادامه روابط خود در فضای آن‌لاین بپردازد.

روند ارائه امکانات جدید در اکثر شبکه‌های اجتماعی به سمت بدست آوردن اطلاعات بیشتر از کاربران است، لذا یکی از مزایای رعایت این اصل این است که با داشتن اعتماد و شناخت کافی به طرف مقابل در ارتباط فیزیکی ما قبل ارتباطات آنلاین، هیچ‌گاه کودکان و نوجوانان گرفتار سوء استفاده (آزار) سایبری نخواهند شد.

کاربر بایستی این اصل را نیز در ذهن خود داشته باشد که همواره زمان مشخصی از وقتش را به انجام کارهای آنلاین خود اختصاص دهد. این امر به او کمک می‌کند که از انجام جستجوهای بی‌مورد و چت‌های چندین ساعته در شبکه‌های اجتماعی پرهیز کند.

نتیجه مهمی که شاید بتوان در پایان این مجموعه گزارشات ذکر کرد این است که، نسل قدیم و جدید بایستی با یکدیگر به تعاملی مناسب برسند. در این میان سختی‌هایی که نسل قدیم متحمّل می‌شود شاید کمی بیشتر از نسل جدید باشد و آن‌هم به این دلیل که؛ نسل گذشته وظیفه تربیت نسل جوان را به‌عهده دارد و بایستی کمی از فضای خود جدا شده و خود را به فضای زندگی رایانه محور فرزندانش نزدیک‌تر کند.

پیشرفت روز‌افزون تکنولوژی باعث می‌شود که نسل جامانده از آن همواره از نسل همگام با تکنولوژی دورتر و دورتر شود و این فاصله اثر را خود در زمینه تربیتی نشان‌خواهد داد، زمانی که اثرات روابط آنلاین نمود خود را در زندگی شخصی افراد نشان دهد. پس بهتر است پیش از آن‌که درگیر فرآیند درمان شویم به پیشگیری بپردازیم زیرا گاهی برای بعضی درد‌ها درمانی نیست و یا اثرات آن مشکل نه تنها بر خود فرد بلکه بر خانواده و جامعه او نیز مترتب می‌شود.

برای هم‌گام شدن با تکنولوژی همواره بایستی این نکته را در نظر داشته باشیم که وب موجودی مجازی است و با سرعتی مجازی تغییر می‌کند، لذا گاهی ممکن است عدم پیش‌بینی روند تکامل یک تکنولوژی از تعامل و مدیریت آن تکنولوژی هرینه‌برتر باشد. 

 منبع : سایت گرداب