غیبت از مصادیق حق الناس

چه بر سر حسنات غیبت كننده می آید ؟

در منابع حدیث و كتب اخلاق روایات زیادى در نكوهش غیبت وارد شده; مضمون این روایات به قدرى شدید و تكان دهنده است كه درباره كمتر گناهى مى توان اینگونه تعبیرات را یافت كه از میان آنها ده روایت زیر برگزیده شده است.

1-      در حدیثى مى خوانیم كه روزى پیغمبر با صداى بسیار بلند خطبه خواند به گونه اى كه به گوش زنانى كه در خانه هایى كه نزدیك بودند رسید فرمود:

«یا معشر من آمن بلسانه و لم یؤمن بقلبه لاتغتابوا المسلمین و لا تتبعوا عوراتهم فان من تتبع عورت اخیه یتتبع الله عورته حتى یفضحه فى جوف بیته;اى گروهى كه به زبان ایمان آورده اید و در قلبتان ایمان نیست، غیبت مسلمان نكنید، و در صدد كشف عیوب آن ها نباشید، چرا كه هر كس درصدد كشف عیوب برادر مسلمانش باشد خداوند در صدد كشف عیوب او خواهد بود تا آنجا كه در درون خانه اش رسوایش مى كند».

2-      در حدیث دیگرى از همان حضرت مى خوانیم كه روزى خطبه خواند و درباره اهمیت گناه ربا سخنانى فرمود تا آنجا كه گناه یك درهم از ربا را بدتر از سی و شش زنا شمرد، سپس فرمود:

«ان اربا الربا عرض الرجل المسلم;بدترین ربا بردن آبروى مسلمان (از طریق غیبت و مانند آن) است».

 این تعبیر (اهمیت گناه غیبت نسبت به زنا) در روایات متعددى آمده و در بعضى از روایات آمده است علت آن این است كه زناكار پس از توبه حقیقى بخشوده خواهد شد، ولى غیبت كننده چون حق الناس را ضایع كرده مشمول رحمت الهىنخواهد شد، تا صاحب غیبت را راضى كند.

3-      در حدیث دیگرى از امام صادق(علیه السلام) مى خوانیم كه فرمود:

«الغیبة حرام على كل مسلم و انها لتأكل الحسنات كما تأكل النار الحطب;غیبت بر هر مسلمانى حرام است و حسنات را از میان مى برد، همانگونه آتش هیزم را مى سوزاند و نابود مى كند».

این ویژگى نیز به خاطر آن است كه غیبت جنبه حق الناس دارد، و حسنات غیبت كننده را به نامه اعمال غیبت شونده منتقل مى كنند تا جبران تضییع آبروى او شود.

4-      در یك حدیث قدسى آمده است كه خداوند به موسى(علیه السلام) خطاب كرد و فرمود :

 «من مات تائبا من الغیبة فهو آخر من یدخل الجنة و من مات مصرا علیها، فهو اول من یدخل النار; كسى كه بمیرد در حالى كه توبه از غیبت كرده باشد، آخرین كسى است كه وارد بهشت مى شود، و كسى كه بمیرد و اصرار بر آن ورزد و توبه نكند، اولین كسى است كه وارد دوزخ مى شود».

5-      در حدیث دیگرى از پیغمبر اكرم تعبیر تكان دهنده دیگرى دیده مى شود، فرمود:

«من مشى فى غیبة اخیه و كشف عورته كان اول خطوة خطاها وضعها فى جهنم; كسى كه در طریق غیبت برادر مسلمانش و كشف عیوب پنهانى او گام بردارد، اولین گامى را كه برمى دارد در جهنم مى گذارد».

6-      در حدیث دیگرى از همان بزرگوار مى خوانیم  :

«ما عمر مجلس بالغیبة الا خرب بالدین فنزهو اسماعكم من استماع الغیبة فان القائل و المستمع لها شریكان فى الاثم; هیچ مجلسى با غیبت آباد نمى شود مگر اینكه از نظر دین ویران مى گردد، حال كه چنین است گو خود را از شنیدن غیبت پاك دارید چرا كه گوینده و شنونده هر دو در گناه شریكند».

7-      در حدیث دیگرى از رسول خدا(صلى الله علیه وآله)در مورد زیانهاى فوق العاده معنوى غیبت چنین مى خوانیم:

«من اغتاب مسلما او مسلمة لن یقبل الله صلاته و لا صیامه اربعین لیلة الا ان یغفر له صاحبه;كسى كه غیبت مرد مسلمانى یا زن مسلمانى بكند خداوند نماز و روزه او را چهل شبانه روز قبول نمى كند مگر این كه صاحب غیبت از او راضى گردد».

8-      در حدیث دیگرى از امام صادق(علیه السلام) مى خوانیم:

«من روى على مؤمن روایة یرید بها شینه و هدم مروته لیسقط من اعین الناس، و اخرجه الله من ولایته الى ولایة الشیطان فلا یقبله الشیطان;كسى كه سخنى درباره فرد با ایمانى نقل كند و هدفش این باشد كه عیبى بر او نهد، و شخصیتش را در هم بشكند تا از چشم مردم بیفتد، خداوند او را از تحت سرپرستى خودش به تحت سرپرستى شیطان مى فرستد، و شیطان او را نمى پذیرد».

روشن است كه مصداق واضح روایت بالا شخص غیبت كننده است كه هدفش از غیبت عیب نهادن بر مؤمنین، و در هم شكستن شخصیت اجتماعى آن ها است و چنین افرادى به قدرى گناهانشان عظیم است كه حتى شیطان از پذیرفتن ولایت آنها وحشت دارد.

9-      در حدیث مناهى رسول الله(صلى الله علیه وآله)آمده است :

 «نهى عن الغیبة و قال من اغتاب امرء مسلما بطل صومه و نقض وضوئه، و جاء یوم القیامة یفوه من فیه رائحة انتن من الجیفه یتأذئ به اهل الموقف; پیامبر(صلى الله علیه وآله) از غیبت نهى كرد و فرمود:

 كسى كه مسلمانى را غیبت كند، روزه اش باطل مى شود، و وضویش مى شكند، و روز قیامت از دهان او بویى خارج مى شود كه متعفن تر از بوى مردار است، به گونه اى كه اهل محشر از آن ناراحت مى شوند».

10-   این بحث را با حدیثى از امیرمؤمنان على(علیه السلام) پایان مى دهیم، هر چند روایاتى كه در این زمینه باقى مانده بسیار بیش از آن است كه در بالا آوردیم، اما آنچه در بالا آمد براى درك اهمیت گناه غیبت كافى است فرمود:

«ایاك و الغیبة فانها تمقتك الى الله و الناس، و تحبط اجرك; از غیبت بپرهیز كه تو را در پیشگاه خدا و مردم مبغوض مى كند، و اجر و پاداش تو را (در برابر اعمال صالحه) بر باد مى دهد».

به یقین حتى یكى از این احادیث به تنهایى براى پى بردن به اهمیت گناه غیبت از دیدگاه پیشوایان اسلام كافى است تا چه رسد به این كه همه آنها را در كنار هم بچینیم و یكى را در نظر بگیریم. شكی نیست كه علاوه بر شهادت قرآن مجید و روایات متواتره اسلامى و اجماع مسلمین بر حرمت غیبت، عقل نیز آن را زشت و قبیح و در خور سرزنش و مجازات مى شمرد، چرا كه یكى از مصادیق بارز ظلم و ستم است كه قبح و زشتى آن از مستقلات عقلیه(مقصود اموری است که عقل مستقل از شرع آنها را درک میکند) مى باشد، بنابراین دلیل حرمت غیبت، تمام ادله اربعه فقهى مى باشد.

منبع: طهور

گروه دین و اندیشه - مهدی سیف جمالی

منبع: سایت تبیان

مطالب مرتبط :

1-      غیبت و راههای درمان آن

2-      نکوهش غیبت از دید شرع

3-      راه‏های درمان غیبت

 4-      درمان بیماری غیبت

5-      غیبت ، منحصر به زبان نیست !

6-      من هر چقدر تلاش مي کنم، باز غيبت مي کنم!‌

7-      شناخت و درمان غیبت

 8-      غیبت کردن از منظر قرآن و روایات

9-      غیبت کردن از چه کسانی جایز است؟

 10-   آیا غیبت حق الناس است ؟